Czy dzieci z poprzedniego małżeństwa mają prawo do spadku po ojcu?

Zdjęcie: Czy dzieci z poprzedniego małżeństwa mają prawo do spadku po ojcu?

W polskim prawie spadkowym często pojawia się pytanie o uprawnienia dzieci pochodzących z wcześniejszego związku – zwłaszcza w sytuacji, gdy zmarły ojciec założył nową rodzinę, a z poprzednią utrzymywał ograniczony kontakt lub nie miał żadnych relacji. Czy dzieci z poprzedniego małżeństwa mają prawo do spadku po ojcu? Czy dzieci z pierwszego małżeństwa są traktowane na równi z dziećmi z kolejnego związku? Czy mają prawo do spadku po ojcu, który ułożył sobie życie na nowo? Odpowiedź – co do zasady – jest jednoznaczna, choć szczegóły mogą rodzić wiele pytań i nieporozumień.

Dziecko jako spadkobierca ustawowy

Zgodnie z polskim prawem, dzieci są spadkobiercami ustawowymi swoich rodziców – bez względu na to, czy pochodzą z pierwszego, drugiego czy kolejnego związku. Oznacza to, iż dzieci z poprzedniego małżeństwa mają takie samo prawo do spadku po ojcu jak dzieci z aktualnego małżeństwa, choćby jeżeli relacje rodzinne były trudne lub całkowicie zerwane.

Prawo nie różnicuje dzieci ze względu na status związku, z którego pochodzą – wszystkie mają równe prawa dziedziczenia po zmarłym rodzicu, zarówno biologicznym, jak i – w przypadku przysposobienia – prawnym.

Jak dziedziczą dzieci z poprzedniego małżeństwa?

W przypadku braku testamentu, dziedziczenie odbywa się według zasad dziedziczenia ustawowego. W pierwszej kolejności spadek po zmarłym przypada dzieciom oraz współmałżonkowi – w częściach równych, z tym iż współmałżonek nie może odziedziczyć mniej niż 1/4 całego spadku.

Przykład: Ojciec miał dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa i jedno z drugiego. W chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim. W takim przypadku spadek zostanie podzielony na cztery części: 1/4 przypadnie obecnej żonie, a pozostałe 3/4 – trójce dzieci po równo.

Co w przypadku testamentu?

Zmarły może sporządzić testament i rozporządzić swoim majątkiem według własnej woli, np. przekazując wszystko obecnej żonie lub tylko jednemu z dzieci. Nie oznacza to jednak, iż pozostałe dzieci są całkowicie pozbawione ochrony.

Polskie prawo przewiduje instytucję zachowku, która chroni najbliższych członków rodziny przed całkowitym pominięciem w testamencie. Dzieci z poprzedniego małżeństwa, jeżeli zostaną pominięte w testamencie lub nie otrzymają należnej im części majątku, mogą dochodzić zachowku na drodze sądowej.

Czym jest zachowek?

Zachowek to roszczenie o zapłatę określonej kwoty pieniężnej przysługujące osobom najbliższym spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniej, niż przewiduje ustawa.

Dzieci mają prawo do zachowku w wysokości:

• 1/2 wartości udziału, który przypadłby im przy dziedziczeniu ustawowym,
• lub 2/3, jeżeli są małoletnie lub trwale niezdolne do pracy.

Czy relacje rodzinne mają znaczenie?

Z punktu widzenia prawa – nie. Dziecko zachowuje prawo do spadku i zachowku choćby wtedy, gdy nie utrzymywało kontaktu z ojcem przez wiele lat, nie uczestniczyło w jego życiu, a choćby gdy dochodziło do otwartego konfliktu. Liczy się wyłącznie pokrewieństwo lub przysposobienie – nie emocje czy jakość relacji rodzinnych.

Sąd może wyłączyć dziecko od dziedziczenia tylko w bardzo szczególnych sytuacjach, np. gdy doszło do wydziedziczenia – ale musi to być wyraźnie wskazane w testamencie i oparte na przesłankach ustawowych, takich jak rażąca niewdzięczność czy uporczywe naruszanie obowiązków rodzinnych wobec ojca.

Czy można zapobiec dziedziczeniu dzieci z poprzedniego małżeństwa?

Zmarły nie ma możliwości całkowitego wyłączenia dzieci z dziedziczenia, chyba że:

• sporządzi istotny testament i spełni warunki formalne,
• w testamencie zawrze wydziedziczenie zgodne z przepisami,
• przekaże majątek za życia w drodze umów darowizny (co może jednak zostać później uwzględnione przy obliczaniu zachowku),
• zawrze umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia z danym dzieckiem jeszcze za życia – co wymaga formy aktu notarialnego i zgody obu stron.

W praktyce jednak całkowite pozbawienie dzieci z poprzedniego małżeństwa udziału w majątku ojca bywa trudne i najczęściej kończy się sporem sądowym o zachowek.

Co jeżeli ojciec przepisał cały majątek nowej żonie?

Taka sytuacja – choć częsta – nie pozbawia dzieci z poprzedniego małżeństwa roszczeń. jeżeli cały majątek został zapisany obecnej żonie w testamencie lub przekazany jej w drodze darowizn, dzieci przez cały czas mogą wystąpić z roszczeniem o zachowek.

W praktyce oznacza to konieczność ustalenia wartości całego majątku spadkowego, w tym także darowizn dokonanych za życia, i obliczenia, czy dzieci otrzymały to, co im się należy. jeżeli nie – mogą domagać się wyrównania różnicy.

Czy dzieci muszą coś zrobić, by uzyskać spadek?

Tak. Dzieci z poprzedniego małżeństwa muszą:

• przyjąć spadek (wprost lub go odrzucić),
• podjąć działania we właściwym czasie – np. w przypadku zachowku, mają 5 lat od otwarcia spadku (śmierci ojca) lub ogłoszenia testamentu na dochodzenie roszczeń,
• wskazać dowody pokrewieństwa, jeżeli np. ojciec nie uznał ich formalnie lub nie widniały w dokumentach.

W razie sporu z innymi spadkobiercami (np. aktualną żoną zmarłego) warto skorzystać z pomocy prawnika i uregulować sprawę w sposób zgodny z prawem i interesem wszystkich stron.

Prawa dzieci z różnych małżeństw

Czy dzieci z poprzedniego małżeństwa mają prawo do spadku po ojcu? To pytanie pojawia się często w sytuacjach rodzinnych, gdzie relacje są złożone, a dziedziczenie nie zawsze oczywiste. jeżeli chcesz mieć pewność co do swoich praw– skonsultuj się z prawnikiem. Więcej informacji i pomoc znajdziesz na stronie: https://www.kuziara-cieslar.pl.