To mogło się zdarzyć w szkole, gdy grupa agresywnych uczniów znęcała się nad twoim kolegą. Do takiej sytuacji mogło dojść w klubie, gdy nieznajoma dziewczyna była molestowana na parkiecie. To mogło wydarzyć się w pracy, kiedy na zebraniu szef krzyczał i upokarzał twoją koleżankę. Pamiętasz, co wtedy czułaś_eś? Możesz chciałaś_eś okazać wsparcie osobie, która doświadczyła przemocy, ale nie wiedziałaś_eś, jak to zrobić? A może chciałaś_eś zareagować na przemocowe zachowania, ale po prostu się bałaś_eś? Psycholog Michał Sawicki radzi, jak rozpoznać przemoc i jak jej przeciwdziałać.
JAK ROZPOZNAĆ PRZEMOC
Często nie wiem, czy to, co widzę czy słyszę, jest zachowaniem przemocowym. Jakie są czerwone flagi, co powinno zwrócić moją uwagę?
Michał Sawicki: To całkiem naturalne, iż możesz przemocy nie rozpoznawać. Nie obwiniaj się za to. Jest to umiejętność, w zakresie której wciąż możesz się rozwijać. Przemoc to nie tylko fizyczny atak, po którym widoczne są ślady na ciele. Częściej zdarza się przemoc niefizyczna taka jak szantaż, manipulacja, kontrola i izolowanie osoby od jej bliskich. Niestety może zdarzyć się także przemoc seksualna w postaci niechcianego dotyku. Nie bez znaczenia pojawia się tutaj słowo „niechciany”.
Przemoc można rozpoznać głównie poprzez słuchanie swoich emocji. o ile jakieś zachowanie sprawia ci dyskomfort, boisz się lub wzbiera w tobie złość, nie musisz się na nie godzić.
ZAWSZE MOŻESZ POWIEDZIEĆ NIE. Pamiętaj też, iż zawsze powinno się uzyskać ZGODĘ na kontakt fizyczny.
Jestem w klubie. Widzę, iż jakaś dziewczyna jest nachalnie zaczepiana przez mężczyznę. Z jej wyrazu twarzy czy postawy, mogę wywnioskować, iż coś jest nie tak, ale nie mam pewności. Boję się, iż zachowam się głupio, bo może coś mi się tylko wydaje. Co robić w takiej sytuacji?
Po pierwsze, super, iż coś zauważasz. To, iż bawisz się w klubie, nie zwalnia z odpowiedzialności za bezpieczeństwo — swoje i innych. Wchodząc do klubu, większość osób ma podobne cele, tworzą grupę, w której chcą się czuć bezpiecznie.
Jeśli zauważasz jakieś niepokojące zachowanie, zareaguj. Lepiej przesadzić niż zaniedbać sytuację.
Podejdź, zapytaj, czy wszystko OK. Upewnij się, czy osoba nie potrzebuje pomocy. Możesz wziąć ze sobą inną osobę dla odwagi i wsparcia. jeżeli okaże się, ze błędnie odczytujesz sygnały i nikt nie potrzebuje pomocy, nic się nie stało. Możesz wyjaśnić sprawę i wrócić do zabawy.
Mam znajomych. Ona często krytykuje albo wyśmiewa przy nas zachowanie swojego chłopaka. Robi to niby w żartach, ale to są często bardzo krzywdzące wypowiedzi. Nie znamy się dobrze, ale bardzo nie podoba mi się jej zachowanie, a on nie reaguje. Czy dobrze byłoby następnym razem coś powiedzieć, czy lepiej się nie wtrącać do ich związku?
To częsta obawa. Zwykle nie mamy w zwyczaju wtrącać się do relacji innych. Zobacz jednak, iż w sytuacji społecznej, nie dotyczy to tylko ich. Skoro jedna osoba poniża publicznie drugą, wpływa to na atmosferę całej grupy. Możesz spokojnie zareagować.
Najczęściej osoby doświadczające przemocy, w tym wyśmiewania, potrzebują wsparcia ze strony otoczenia. Wystarczy zwykle „Hej, to co do niego powiedziałaś, nie było spoko”.
Wystarczy wyraźny sprzeciw, zwrócenie uwagi. Być może osoba sprawująca przemoc, nie zdaje sobie choćby sprawy ze swojego zachowania.
JAK REAGOWAĆ NA PRZEMOC
Na moich oczach doszło do przemocowego zachowania na przystanku autobusowym, ale z mojej strony nie było żadnej reakcji. Żadna inna osoba też nie reagowała. U mnie wystąpiła obawa, iż jak coś powiem, albo zrobię, to albo ta przemoc eskaluje, albo oberwę (niekoniecznie fizycznie, ale iż to się na mnie odbije). Jak reagować na przemoc, którą widzę w miejscu publicznym?
Pamiętaj, żeby zawsze najpierw zadbać o swoje bezpieczeństwo. Czasem udzieleniem pomocy jest wezwanie odpowiednich służb. Nie musisz konfrontować się z osobą sprawującą przemoc. jeżeli nie czujesz zagrożenia, to zawsze dobrym pomysłem jest wsparcie osoby doświadczającej przemocy. Zwłaszcza jeżeli jesteś w grupie. Można podejść do krzywdzonej osoby i zapytać, jak się czuje, czy wszystko jest w porządku. Danie znać, iż widzisz przemoc i nie zostawiasz tej osoby samej, sprawi, iż będzie czuła się bezpieczniej i iż ma wsparcie. Możesz też zawsze zapytać osobę doświadczającej przemocy, czego teraz potrzebuje. Może chciałaby, żeby ktoś odprowadził ją do domu? Może potrzebuje tylko chwilę pogadać.
PRZEMOC. JAK MOGĘ PORADZIĆ SOBIE Z EMOCJAMI
Dlaczego tak trudno reagować na przemoc, której doświadcza inna osoba, choćby bliska? Czy są jakieś narzędzia/techniki, dzięki którym łatwiej mi będzie zrobić coś następnym razem?
Zawsze zaczynamy od nazwania przemocy. Zdania typu „nie możesz tak robić”, „to nie jest śmieszne”, „twoje zachowanie to przemoc”, są najlepszą formą rozbrojenia. Pomyśl, czego osoba doświadczająca przemocy może potrzebować. Czy jest coś, co mogłoby jej pomóc? Spróbuj z nią empatyzować. Może potrzebuje wsparcia, może pomocy w ucieczce a może wyraźnego sprzeciwu na zachowania przemocowe. Osoby, których to dotyka, często mówią, iż zabrakło w otoczeniu najbliższym, kogoś, kto mógłby się za nimi wstawić, obronić je.
Jak mogę poradzić sobie ze strachem i innymi emocjami, które pojawiają się we mnie, gdy widzę wokół siebie przemoc?
Nie wstydź się tych emocji. Mogą się pojawić w nowej sytuacji, kiedy widzisz przemoc. Lęk, bezsilność, złość to naturalne emocje. Konfrontacja z osobą, która stosuje przemoc lub wstawienie się za osobą doświadczającą przemocy, zwykle będzie budziła emocje. Możesz poprosić inne osoby o wsparcie, możesz zadzwonić po pomoc.
Możesz też porozmawiać z osobami specjalizującymi się w tym temacie na Antyprzemocowej Linii Pomocy i przygotować się na taką ewentualną sytuację.
Takie emocje jak strach czy złość słabną, gdy o nich mówimy. Dlatego rozmowa jest tak ważna. Nazywanie emocji jest zdrową strategią rdzenia sobie z nimi.
Po sytuacji przemocy, bez względu czy dotyczyła bezpośrednio ciebie, czy nie zadbaj o to, żeby mieć komu o nich opowiedzieć.
