Czekan to jedno z najbardziej niezbędnych narzędzi podczas wycieczek zimowych lub wspinaczki wysokogórskiej. Zanim kupisz czekan, ważne jest, aby najpierw dowiedzieć się więcej o jego różnych zastosowaniach. Musisz również wiedzieć, jak go prawidłowo używać. Do bezpiecznego poruszania zimą po górach potrzebne będą także raki.
Nauki chodzenia i hamowania czekanem nauczysz sie na naszych jednodniowych kursach z turystyki zimowej.
Czekan służy przede wszystkim do:
- zapewnia oparcie i równowagę podczas chodzenia po śniegu lub lodzie. Będzie działać jako odpowiednik kija turystycznego,
- do wyrąbywania stopni w twardy śnieg lub lodzie w trakcie podchodzenia łagodnym zboczem,
- jako punkt zaczepienia, gdy wspinasz się po stromym zboczu,
- do asekuracji lub zjazdu na linie,
- pomaga bezpiecznie trawersować strome stoki, a w razie poślizgnięcia się umożliwi wyhamować pęd.
Niewłaściwe użycie czekana może być równie niebezpieczne, jak jego nieużywanie. Posiada wiele ostrych punktów, które jeżeli nie będziesz ostrożny mogą spowodować obrażenia.
Budowa czekana
Czekan składa się z dwóch głównych elementów: głowni i styliska , często ma trójkątny grot na dole.
Głowica
— to krótsza część czekana. Składa się z dwóch głównych części: z jednej strony posiada szpic (dziób), a z drugiej płaską łopatkę lub młotek. Głownia zwykle jest stalowa.
Łopatka
— to płaski, szerszy koniec głowicy.
Dziób (szpic) — to ostry koniec głowy.
Stylisko
— jest to dłuższy element czekana, zwykle wykonane z lekkiego metalu, jest dłuższą częścią czekana o długości 50 a 90 cm. Na stylisku możesz mieć uchwyt, który zapewnia większą przyczepność, gdy trzymasz czekan.
Grot
— to ostry punkt na końcu styliska. Zapewnia przyczepność na śniegu lub lodzie podczas używania czekana do chodzenia.
Pętla
— niektóre czekany są wyposażone w pętlę. Wrazie upuszczenia czekana zapobiega jego zgubieniu. o ile w zetawie nie ma pętli zwykle w stylisku znajduje się otwór, w którym można przymocować własną pętle.
Rodzaje czekanów
Istnieją dwa główne rodzaje czekanów: techniczny czekan wspinaczkowy i czekan turystyczny.
Czekany techniczne:
Czekany turystyczne:
Wyhamowanie czekanem podczas niespodziewanego upadku na stromym zbocza jest czynnością, na którą wszyscy turyści wysokogórscy zimą powinni być przygotowani.
Jak trzymać czekan?
Podczas wchodzenia lub schodzenia trzymaj czekan styliskiem skierowanym w podłoże, z każdym krokiem wbijając go w śnieg. Czekan należy trzymać dłoniom na głowicy, a kciuk pod ostrzem.
Do czekana może być przymocowana pętla, którą przeciągamy przez nadgarstek. Zapobiega ona zgubieniu czekana, jeżeli zostanie upuszczony.
W prawidłowo trzymanym czekana należy przestrzegać dwóch głównych zasad:
- Idąc stromo pod górę, trzymaj czekan od strony stoku i zmieniaj ręce, gdy zmienia się teren.
- Zawsze noś czekan z łopatką skierowaną do przodu i ostrzem skierowanym do tyłu. Gwarantuje to, iż czekan bedzie dobrze ustawiony do ewentualnego wyhamowania w razie upadku.
Podchodzenie z czekanem — krok po kroku
Trzymaj czekan w pozycji pionowej. Stylisko powinno być ustawione pionowo z grotem na ziemi.- Chwyć ręką głowice. Trzon powinien znajdować się między palcem wskazującym a środkowym. Może również znajdować się między palcem środkowym a serdecznym. Nie powinieneś trzymać tylko za koniec łopatki ani za początek ostrza.
- Jeśli idziesz prosto pod górę, możesz trzymać czekan w obu dłoniach. To, której ręki użyjesz, będzie zależeć od preferowanej pozycji do hamowania.
- Czasami, jeżeli zbocze jest bardziej strome, łatwiej jest podejść zygzakiem. W takich przypadkach jedna strona ciała będzie skierowana w górę, a druga w dół. Będziesz musiał trzymać czekan w ręce będącej bliżej stoku. Podchodząc zygzakiem za każdym razem, gdy skręcasz, będziesz musiał przełożyć czekan w drugą rękę.
- Gdy zaczynasz podchodzenie, wbij grot w śnieg, ale nie bezpośrednio przed sobą, tylko po tej stronie, z której trzymasz czekan.
- Idąc po twardym śniegu, użyj butów z rakami, aby stabilnie stąpać.
- Zrób krok (lub dwa), aż czekan znajdzie się obok ciebie.
- Kiedy robisz kroki, będziesz używać czekana, aby uzyskać oparcie i zachować równowagę. Dlatego upewnij się, iż grot czekana jest mocno wbity w śnieg lub lód. Nie chcesz, aby czekan ześlizgnął się, gdy opierasz swoje ciało na nim.
- Gdy będziesz stał pewnie na obu nogach, możesz wyciągnąć czekan i ponownie wbić go przed sobą. Nie wyciągaj czekan w połowie kroku i jeżeli stoisz niestabilnie.
- Na zboczu zawsze trzymaj i wbijaj czekan przed sobą. Idź, aż czekan znajdzie się obok ciebie i nie wychodź poza niego. jeżeli przejdziesz przed czekan, wyciągając go z tyłu za sobą, możesz łatwo stracić równowagę.
- Jeśli idziesz zygzakiem i skręcasz, będziesz musiał zmienić rękę trzymającą czekan.
- Podczas skręcania upewnij się, iż czekan znajduje się przed tobą. Zrób krok wystarczająco szeroki dla obu nóg. Kiedy stoisz pewnie obiema nogami, możesz zmienić rękę trzymającą czekan. Pamiętaj, iż czekan zawsze powinien znajdować się w dłoni.
- Używając nowej ręki, możesz ponownie przesunąć czekan do przodu. Kontynuuj kroki tak jak wcześniej.
Schodzenie w dół — krok po kroku
- Wbij grot czekana w śnieg obok siebie.
- Podczas schodzenia zboczem ważniejsze jest, aby przed wyjęciem czekana stabilnie stać na nogach. Użyj pięt, aby wbić swój ciężar w śnieg.
- Zrób krok (lub dwa), aż czekan znajdzie się za tobą.
- Gdy będziesz stać stabilnie na obu nogach, możesz wyciągnąć czekan i ponownie wbić go obok siebie. Nie wyciągaj czekana w połowie kroku i nie jeżeli stoisz niestabilnie na nogach.
Wskazówki:
- jeśli idziesz za przewodnikiem lub innym wspinaczem, użyj tych samych kroków, które założył. Oszczędzisz czas i energię, zwłaszcza jeżeli śnieg lub lód są dość twarde,
- zmieniaj się z prowadzącym, aby jedna osoba nie wykonywała całej pracy.
Jak wyhamować upadek?
W przypadku upadku chwyć stylisko wolną ręką, podciągnij czekan do barku/klatki piersiowej, następnie wbij czekan w ziemię z pełną siłą ciężaru ciała. jeżeli czekan jest ustawiona prawidłowo – w dłoni pod górę i łopatką zwróconą do tyłu – w momencie upadku wspinacz będzie mógł wbić go w ziemię z siłą niezbędną do szybkiego i bezpiecznego zatrzymania upadku.
Podczas hamowania ważne jest, aby lekko unieść stopy nad ziemię, aby uniknąć przypadkowego złapania raków o zlodowaciały śnieg.
Narzędzie do różnych zastosowań
Czekan nie jest ograniczony do jednego konkretnego zastosowania. Na przykład mogą być używane do wyrąbania stopni w śniegu lub lodzie. Możesz zastosować proste techniki wspinaczki lodowej na krótkich odcinkach, wbijając czekan w lód i używając głowicy jako uchwytu. Czekana może być szczególnie pomocny w narciarstwie wysokogórskim podczas zjazdów stromą, oblodzoną trasą.
Bądź odpowiednio przeszkolony
Gdy zdarzy się niespodziewany upadek, nie wystarczy mieć w ręku czekan — musisz umieć się nim posługiwać. Przed wyruszeniem na szlak odbądź odpowiednie szkolenie, na którym nauczysz się prawidłowego posługiwania czekanem. Pamiętaj, iż poznanie techniki użycia czekana w internecie lub z książki, nigdy nie zastąpi prawdziwego, praktycznego doświadczenia. Może się zdarzyć, iż będzie zależeć od tego Twoje zdrowie, a choćby życie.
