Co nowego w Kopalni Soli „Wieliczka”?

Kopalnia Soli „Wieliczka” to jedna z najstarszych kopalń soli kamiennej na świecie, która w tej chwili stanowi niezwykle popularną atrakcję turystyczną w Polsce. Oprócz możliwości zwiedzania podziemnych komór w ramach trasy turystycznej czy trasy górniczej, odwiedzający obiekt mają szansę wziąć udział w organizowanych przez kopalnię wydarzeniach kulturalnych, społecznych czy religijnych.

W połowie grudnia 2024 roku zakończył się remont dwóch niezwykle wyjątkowych komór muzealnych – Marii Teresy oraz Saurau, które wchodzą w skład Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Wyrobiska jaśnieją blaskiem, dzięki solnym żyrandolom, oświecającym te monumentalne miejsca.

Muzealne komory znowu dostępne

Przebywając wewnątrz komory Saurau można podziwiać solny pomnik gen. Józefa Hallera, stworzony dla upamiętnienia 90. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, autorstwa Stanisława Anioła. Dodatkowo dla turystów udostępniono instalację, która przedstawia górników zjeżdżających do kopalni na linie. W czasie zjazdu, górnicy śpiewali utwór Salve Regina, co również można usłyszeć w czasie trwania pokazu.

Z kolei w komorze Maria Teresa, największym dostępnym dla turystów wyrobisku, doskonale widać białe narosty, tzw. solne kalafiory, które powstały dzięki solance. Oprócz tego widoczna jest dawna kolejka, którą podróżowali najwyżsi urzędnicy monarchii austro-węgierskiej.

Nowe figury w solnej Szopce Betlejemskiej

Początki Szopki sięgają 1903 roku, kiedy Józef Markowski wyrzeźbił pierwsze figury w drewnie. Przez kolejne lata dodawał nowe elementy, tworząc bogatą kompozycję. W latach 70. XX wieku drewniane postacie zostały zastąpione solnymi, dzięki pracy Mieczysława Kluzki. To dzieło kontynuował Stanisław Anioł, który wykonał solne wizerunki Trzech Króli – Melchiora, Baltazara i Kacpra. Ostatecznie powstało 12 figur: Święta Rodzina, Trzej Królowie, dwaj pasterze, wół, osiołek i dwa baranki.

Obecnie dzięki talentowi górników-rzeźbiarzy – Jana Banasia, Michała Anioła, Pawła Kurowskiego i Wojciecha Dańdy – po ponad 20 latach Szopka zyskała nowe solne postacie, stworzone na wzór oryginalnych drewnianych figur. Do pracy wykorzystano sól z komory Rainer, a stworzenie jednej figury zajęło około czterech tygodni.

Wystawa w Zamku Żupnym w Wieliczce

Na początku XX wieku krajobraz Wieliczki został wzbogacony o nowoczesną warzelnię soli, która powstała w sąsiedztwie szybu św. Kingi. Zakład rozpoczął działalność w 1913 roku, co zapoczątkowało nową erę w produkcji czystej soli warzonej. Oprócz tradycyjnej techniki wydobycia z wykorzystaniem materiałów wybuchowych, zwanej metodą strzałową, wprowadzono innowacyjną metodę ługowniczą, określaną potocznie jako „metoda na mokro”, polegającą na wykorzystaniu wody. Ten sposób wydobycia stosowano aż do 1996 roku, kiedy to zakończono ponad 700-letni okres eksploatacji złóż soli w Wieliczce.

W trakcie prowadzonych działań utworzono setki wyrobisk ługowniczych, w tym komory ługownicze, ługownie otworowe i komory natryskowe. Szczególnie te ostatnie wyróżniają się niezwykłymi walorami estetycznymi. Na przykład, komora Zaleski na poziomie II wyższym, znajdująca się w pobliżu kaplicy św. Kingi, oraz komora Boczkowski, będąca częścią podziemnego uzdrowiska. Pozostałe tego rodzaju wyrobiska rozmieszczono na różnych poziomach kopalni, a w połączeniu z innymi komorami odzwierciedlają pełen obraz dawnych metod wydobycia, podkreślając wyjątkowość wielickiej kopalni.

Wystawa „Ługownictwo w wielickiej kopalni soli” jest rezultatem kilkuletnich badań i dokumentacji wyrobisk powstałych w wyniku eksploatacji metodą „na mokro”. Prace te zostały przeprowadzone we współpracy między Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka a Kopalnią Soli „Wieliczka”. Owoc tej współpracy można podziwiać na wystawie zorganizowanej w Zamku Żupnym w Wieliczce, która będzie dostępna do 30 marca 2025 roku.