Dieta pozbawiona glutenu budzi coraz większe zainteresowanie zarówno wśród osób zmagających się z problemami gastrycznymi, jak i tych, które chcą lepiej zadbać o swoje zdrowie. Polega na wyeliminowaniu z codziennego jadłospisu produktów zawierających gluten, a więc pszenicy, żyta i pszenżyta. Nie da się ukryć, iż dieta bezglutenowa jest bardzo wymagająca i restrykcyjna, dlatego też w każdym przypadku wymaga konsultacji ze specjalistą. Czym dokładnie jest dieta bezglutenowa? Co jeść na diecie bezglutenowej? Na te i wiele innych pytań odpowiemy w poniższym poradniku!
Dieta bezglutenowa – co to takiego?
Dieta bezglutenowa, jak sama nazwa wskazuje, polega na absolutnym wykluczeniu z jadłospisu glutenu – składnika naturalnie występującego w ziarnach zbóż. Jego głównym źródłem jest pszenica, jęczmień, żyto i pszenżyto. Owies wprawdzie nie zawiera glutenu, jednak może być nim silnie zanieczyszczony na skutek kontaktu z innymi zbożami. Dzieje się tak podczas uprawy (tzw. samosiejki), transportu, przechowywania, a także w procesie przetwarzania. Ze względu na to owies znajduje się na liście produktów zabronionych w diecie bezglutenowej – chyba iż pochodzi z certyfikowanych plantacji.
Dieta bezglutenowa zakłada rezygnację z produktów bogatych w gluten na rzecz tych bezglutenowych. W związku z tym staje się uboga w wiele wartościowych składników odżywczych, w tym witaminę D, B12, kwas foliowy, żelazo, cynk, magnez i wapń. Bardzo ważne jest, by dieta bezglutenowa dostarczała organizmowi odpowiednią ilość witamin i minerałów, potrzebnych do jego prawidłowego funkcjonowania. Musi więc zostać należycie skomponowana. W przeciwnym razie może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Główne założenia diety bezglutenowej
Dieta bezglutenowa to dieta eliminacyjna. Wymaga wielu wyrzeczeń i ograniczeń, jednak umiejętnie prowadzona niesie za sobą mnóstwo korzyści zdrowotnych. Podstawową, a zarazem najważniejszą zasadą tego sposobu odżywiania jest rezygnacja z żywności zawierającej gluten. Podobnie, jak w przypadku każdej zdrowej diety, ogromne znaczenie ma wybieranie produktów o niskim stopniu przetworzenia, naturalnie bezglutenowych. Na etykietach należy szukać symbolu przekreślonego kłosa, gdyż oznacza on, iż jest to żywność bezglutenowa, czyli w pełni bezpieczna dla zdrowia.
W diecie bezglutenowej szczególną rolę odgrywa regularność odżywiania. Zaleca się spożywanie od 4 do 5 posiłków dziennie, w odstępie czasowym co 3-4 godziny. Pozwoli to uregulować metabolizm i jednocześnie zapobiegnie gwałtownym wahaniom cukru we krwi. Dieta bez glutenu powinna bazować przede wszystkim na świeżych warzywach i owocach, bezglutenowych kaszach, chudym mięsie, rybach i jajach. Warto zadbać, by posiłki były nie tylko smaczne, ale przede wszystkim zdrowe i urozmaicone. Przygotowując dania koniecznie trzeba pilnować, żeby nie doszło do zanieczyszczenia glutenem. Niestety może się tak stać choćby podczas krojenia na jednej desce najpierw pieczywa pszennego, a później bezglutenowego. Dlatego też o wiele wygodniej jest, gdy na dietę bezglutenową przechodzi cała rodzina, a nie tylko osoba chora.
Wskazania do diety bezglutenowej
Dieta bezglutenowa wskazana jest osobom ze stwierdzoną celiakią. Ta groźna choroba rozwija się w jelitach. Polega na zaniku funkcjonowania kosmków jelitowych, które z kolei są odpowiedzialne za przyswajanie składników odżywczych, dostarczanych organizmowi wraz z pożywieniem. Objawy celiakii zależą w głównej mierze od wieku pacjenta, jak również stopnia nasilenia choroby. zwykle jednak występują dolegliwości gastryczne, takie jak wzdęcia, zaparcia, biegunki oraz bóle brzucha. Dość popularnym objawem choroby trzewnej u dorosłych jest utrata masy ciała, zaś u dzieci – brak przyrostu wagi. Jedyny skuteczny sposób na walkę z celiakią to ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej. Dzięki temu kosmki jelitowe będą miały szansę na regenerację po przebytym stanie zapalnym. Warto mieć na uwadze, iż odbudowa wyściółki jelita może potrwać choćby do kilku lat.
Dieta bezglutenowa to również świetnie rozwiązanie dla osób zmagających się z nietolerancją glutenu. Aby jednak schorzenie mogło zostać stwierdzone, musi zostać wykluczona celiakia oraz nadwrażliwość na białko zbóż. Nietolerancja glutenu to nic innego, jak reakcja uczuleniowa na ten składnik. Dostarczając go swojemu organizmowi choćby w niewielkich ilościach mogą pojawić się dolegliwości, tj. wzdęcia, biegunki, zaparcia, mdłości, ogólne osłabienie, migrenowe bóle głowy, bóle mięśni i stawów, problemy z trądzikiem, a choćby zaburzenia widzenia. Jedynym sposobem na powrót do pełnego zdrowia jest wyeliminowanie glutenu z codziennego jadłospisu.
Bardzo często pod nietolerancją glutenu kryje się nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Schorzenie polega na tym, iż organizm nieprawidłowo reaguje na białka znajdujące się w ziarnach zbóż. W tym przypadku objawy możemy zaobserwować nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale i całego ciała. Mogą pojawić się wzdęcia, bóle brzucha, biegunka, bóle mięśni, przewlekłe zmęczenie i obniżenie nastroju. Dieta bezglutenowa rekomendowana jest osobom ze zdiagnozowaną alergią na pszenicę. W tym przypadku oprócz dolegliwości trawiennych dochodzi obrzęk i uczucie drapania w jamie ustnej oraz nosie. Alergicy powinni na pewien czas całkowicie wykluczyć pszenicę z menu. Po jakimś czasie uporczywe dolegliwości powinny ustąpić.
Dieta bezglutenowa – co jeść?
Najpopularniejsze produkty naturalnie bezglutenowe to:
- Produkty zbożowe: ryż biały i brązowy, kukurydza, gryka, kasze ze zbóż naturalnie bezglutenowych (kasza jaglana, gryczana, z prosa), mąki ze zbóż naturalnie bezglutenowych (mąka jaglana, gryczana, ryżowa, kukurydziana), chrupki kukurydziane, płatki ryżowe, owies bezglutenowy.
- Mięso, ryby, jaja.
- Mleko i produkty mleczne: mleko świeże, jogurt naturalny, kefir, maślanka.
- Tłuszcze: mleko, margaryna, smalec, olej roślinny, oliwa z oliwek.
- Warzywa i przetwory z warzyw.
- Wszystkie rodzaje owoców.
- Cukier, dżem, miód, syrop klonowy, ciasta i ciastka upieczone z dozwolonych produktów bezglutenowych.
- Przyprawy: sól, pieprz, zioła, ocet, sos sojowy.
- Domowe zupy z dozwolonych produktów.
- Dodatkowe produkty bezglutenowe: proszek do pieczenia, soda, drożdże.
Dieta bezglutenowa – produkty zakazane
Produkty zawierające gluten to:
- Produkty zbożowe: mąki – pszenna, żytnia, jęczmienna, owsiana, płatki – pszenne, jęczmienne, żytnie, kasze – manna, kuskus, bulgur, kasza jęczmienna, kasza owsiana, musli, kaszki błyskawiczne zbożowe, makaron pszenny i żytni, pieczywo, ciasta, ciastka, drożdżówki.
- Panierowane mięso, pasztety, podroby.
- Napoje mleczne z dodatkiem słodu jęczmiennego, jogurty z dodatkiem płatków i otrębów.
- Ciastka i ciasta upieczone z niedozwolonych mąk, np. pszennej.
- Warzywa zasmażane, zagęszczane mąką, w tym również seitan – substytut mięsa.
- Kawa zbożowa, kakao, piwo.
- Zupy z makaronem, lanym ciastem oraz zagęszczane mąką.
- Proszek do pieczenia, opłatki świąteczne.
Gdzie kupować żywność bezglutenową?
W obecnych czasach produkty, które nie zawierają glutenu można kupić niemal w każdym większym sklepie i supermarkecie. Należy jednak uważnie czytać etykiety zamieszczone na opakowaniach. Nie każdy produkt bezglutenowy rzeczywiście jest zdrowy i bezpieczny, zwłaszcza dla osoby chorej.
Szczególną popularnością cieszą się zakupy online. Szeroki asortyment, możliwość wyboru żywności bezglutenowej od konkretnych producentów – to tylko niektóre z zalet tej formy zakupów. Najwyższej jakości produkty bezglutenowe oferuje sklep internetowy żywność bezglutenowa W rozbudowanym asortymencie dostępne są ekologiczne mąki, kasze, ryże, oliwy, oleje, dania gotowe, pieczywo, słodkie wypieki, przekąski na słono i wiele innych. Produkty pochodzą z ekologicznych upraw, dzięki czemu nie są zanieczyszczone glutenem. Ponadto posiadają stosowne certyfikaty potwierdzające, iż są wolne od chemii, barwników i konserwantów.
Podsumowanie
Dieta bezglutenowa jest dietą leczniczą. Opiera się na eliminacji produktów bogatych w białko roślinne. To doskonałe rozwiązanie dla osób cierpiących na celiakię, nieceliakalną nadwrażliwość na gluten oraz alergię na pszenicę. Wykluczenie tego szkodliwego składnika z jadłospisu pomoże załagodzić uporczywe dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a także polepszyć ogólne samopoczucie. Dieta bez glutenu bywa dość wymagająca i restrykcyjna. Niemniej jednak z dozwolonych produktów bezglutenowych można przyrządzić wiele wyśmienitych dań, które z pewnością zasmakują każdemu – choćby całkowicie zdrowym osobom.
