Cmentarz żydowski w Zabrzu - niesamowicie klimatyczny kirkut

Kirkut czyli cmentarz żydowski w Zabrzu to 150-letni ogród żydowskiej pamięci, jak nazwał go Pan Dariusz Walerjański - historyk i wieloletni opiekun tego miejsca. Właśnie dlatego, iż cmentarz ma dobrego opiekuna, trwa jeszcze w całkiem dobrym stanie, gdy inne tego typu obiekty giną bezpamiętnie.

I zabrzański kirkut narażony był na zniszczenie, kilka razy dewastowany, teraz jest ogrodzony i zamknięty na klucz. Na szczęście jest możliwość przekroczenia jego murów.

Grobowce na cmentarzu żydowskim

Kirkut znajduje się przy ulicy Cmentarnej 15, za charakterystyczną, pomarańczową bramą, zwykle zamkniętą. Spoczywa tu około 1000 osób wyznania mojżeszowego. Do dziś zachowało się niespełna 700 nagrobków. I co mnie zaskoczyło, groby przybrały tutaj niezwykle różnorodne formy. Od monumentalnych grobowców z piaskowca, przypominających te z chrześcijańskich cmentarzy, przez bardziej charakterystyczne macewy, spotykane na innych kirkutach, po słupowe nagrobki w różnych kształtach. Są też bardziej nowoczesne nagrobki z kolorowego kamienia. Pochylone zębem czasu, poutykane tu i ówdzie, a wiele z nich spowite gęstym bluszczem. Klimatu temu miejscu odmówić nie można.

Już na wstępie uwagę przykuwa Grobowiec Böhmów, wykonany z czarnego granitu szwedzkiego. Ale mi bardziej podobają się te grobowce pod murem, szczególnie urokliwe są te z bluszczowymi czapami. Jakie nazwiska odnajdziecie na grobach? Pollack, Hoffmann, Zimmermann, Kaiser, Fischer, Herzberg, Katz, Goldmann, Fridman, Rosenbund, Elsner. Skromny, ale interesujący nagrobek opatrzony jest nazwiskiem Klemann. Przypomina lustro.

Na terenie tym pochowano też w 1918 roku zmarłych żołnierzy rosyjskich z obozu jenieckiego w Zabrzu.

Kiedy można odwiedzić cmentarz ?

Zwykle kirkut otwierany jest dla turystów 2 razy do roku. To jest 1 listopada i około 15 maja, w niedzielę. Wtedy można wejść na teren cmentarza, a choćby w wyznaczonych godzinach poznać jego tajemnice podczas spacerów z przewodnikiem. W tym czasie prowadzona też jest kwesta na ratunek i utrzymanie ładu w tym miejscu. A gdy te terminy Wam nie pasują, możecie zrobić tak jak my, skontaktować się z Cmentarz Żydowski Zabrze - Stowarzyszenie Zachor i odebrać klucz na indywidualne zwiedzanie. Na tym profilu znajdziecie też wszelkie informacje o kirkucie.

Historia zabrzańskiego kirkutu

Obiekt powstał w II połowie XIX wieku, a dokładnie w 1871 roku. Liczy więc sobie około 150 lat! Pochówki odbywały się tutaj między 1872 a 1954 rokiem. Grunt pod kirkut podarował gminie żydowskiej książę Guido Heckel von Donnersmarck - znany przemysłowiec w regionie, który swoją posiadłość miał w Świerklańcu. Najstarsze nagrobki pochodzą jeszcze z 1872 roku. Dziś cmentarz jest zadbany i prezentuje się bardzo ładnie, mimo upływu czasu.

Atrakcje w okolicy

Obok kirkutu znajduje się inny cmentarz, a naprzeciw niego stoi charakterystyczny stalowy dom z początku XX wieku. Kilka ulic dalej natomiast odnajdziesz klimatyczne osiedle robotnicze Zandka.