Čičmany to niewielka wieś położona na Słowacji. Zamieszkuje ją kilka ponad 100 osób, ale ma w sobie coś, co sprawia, iż turyści z całego kraju i spoza jego granic odwiedzają ją regularnie! Powodem takiej sytuacji są kultywowane na miejscu tradycje dotyczące m.in. malowania domów, ale nie tylko! Dowiecie się o wszystkim w tekście, ale oczywiście tez na miejscu podczas wizyty!
Jeżeli już na tym etapie czujecie się zachęceni i chcecie podzielić się planem ze współtowarzyszem podróży, a nie wiecie, jak wymówić nazwę tej niezwykłej wsi, to podpowiadam, iż najprościej będzie powiedzieć Cziczmany! :)
Moja wizyta miała miejsce jesienią, ale Čičmany są także ośrodkiem narciarskim z ciekawymi trasami zjazdowymi, które również czekają na entuzjastów nart!
Lokalizacja i dojazd
Čičmany położone są w kraju (odpowiednik polskiego województwa) żylińskim, w powiecie Żylina. Są one jedną z atrakcji turystycznych regionu uzdrowiskowego Rajecka Dolina. Od Żyliny wieś oddalona jest o około 40 kilometrów, a od granicy z Polską w Zwardoniu o niecałe 100 kilometrów.
Čičmany nie są duże, a przyjeżdżając samochodem znajdziecie sporo miejsc do zaparkowania go, najlepiej zrobić to na parkingu, który znajduje się pod adresem Čičmany 146 – tuż obok Múzeum Radenov dom.
Warto odnotować, iż wieś ta jest najwyżej położoną wsią w regionie, a tuż obok niej znajdują się źródła rzeki Rajczanki.
Čičmany i ich historia
Zacznę od tego, iż wiele osób nazywa wieś Čičmany skansenem, ale nie do końca jest to prawda. Čičmany to prawdziwa, żyjąca wieś, ale posiadająca status Rezerwatu Architektury Ludowej. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1272 roku. Mieszkańcy wsi trudnili się początkowo rolnictwem, hodowlą owiec, wytwarzaniem butów i bryndzy.
Na przestrzeni lat przechodziła ona kilkukrotnie w ręce nowych właścicieli, a z powodu trudnych warunków życia jej mieszkańcy regularnie opuszczali Čičmany za pracą. Wielokrotnie wieś nawiedzały pożary, który niszczyły wyjątkową zabudowę. W 1977 roku została ona uznana rezerwatem architektury, a objęte nią zostało aż 115 domów, z których aż 36 to Narodowe Zabytki Kultury.
Malowane domy
Domy malowane są tutaj od około 200 lat. Początkowo wzory te były prostsze i wykonywane wapnem. Pierwsze zdobienia chat miały na celu zabezpieczenie ich na rogach i od strony gruntu, a póżniej zaczęły pojawiać się szerzej. Dzisiejsze wzory pojawiły się w takiej formie po pożarze z 1921 roku. Współcześnie wykonywane są one często nowszymi technologiami niż wapno, a konkretnie zwykłymi farbami, ale idea zdobienia domów jest cały czas żywa.
Wzory umieszczane na domach mają swoje nazwy i symbolikę. Wśród wzorów znajdziemy strzałki, serca, krzyże i zwierzęta.
Będąc na miejscu możecie zaopatrzyć się w różnorodne pamiątki pięknie ozdobione wzorami z chat. Znajdziecie oczywiście magnesy, ale także skarpety, czapki i wiele innych rodzajów suwenirów. Wzór ten pojawił się także na strojach reprezentacji olimpijskiej Słowacji!
Muzeum regionalne – Radenov dom i dom nr 42
Tuż obok polecanego przed chwilą parkingu znajdują się dwa obiekty muzealne, które warto odwiedzić. Pierwszy to Radenuv dom. Ekspozycja w tym miejscu istnieje już od 1967 roku, a poświęcona jest ona lokalnym zwyczajom i różnych wydarzeniom towarzyszącym życiu codziennemu (małżeństwo, śmierć, narodziny). Dowiemy się także sporo o tradycjach, które dawniej i dzisiaj praktykowane są na terenie wsi Čičmany.
Osobna część poświęcona jest tradycyjnym ubiorom. W jednej z izb poznamy tradycyjne ubrania męskie i damskie oraz coś co wyróżnia Čičmany czyli lokalne hafty. Ciekawym elementem stroju ludowego były także czepce, a z ekspozycji możemy dowiedzieć się sporo na temat tego, jakie kroki panie musiały podjąć, aby odpowiednio ułożyć fryzurę. Osobna chociaż niewielka część ekspozycji dotyczy lokalnej produkcji kapci i butów. Początkowo we wsi wytwarzane one były chałupniczo, aż do powstania niewielkich zakładów, z których produkcja wysyłana była choćby do Związku Radzieckiego. Dzisiaj jeszcze jeden rzemieślnik zajmuje się produkcją takich butów, a szkoda, bo moim zdaniem niektóre wzory na pewno spotkały by się z zainteresowaniem dzisiejszych pań.
W 1986 roku muzeum zakupiło także dom pod numerem 42, znajdujący się praktycznie na przeciwko już opisanej placówki. Należał on do czterech rodzin: Jozefa Gregora, Jána Chúpeka i braci Juraja i Petra Pupáka. Zbudowany został w miejscu dawnego młyna w 1913 roku. Był zamieszkiwany do 1980 roku, a w tej chwili znajduje się w nim ekspozycja pokazująca życie we wsi Čičmany na przełomie XIX i XX wieku.
Wstęp do muzeów kosztuje 5 Euro dla osoby dorosłej i 2,5 Euro dla dzieci i seniorów. Czynne jest ono od wtorku do piątku w godzinach 9.00-12.00 oraz 12.30-15.00, w soboty i niedziele od 8.00-12.00 oraz 12.30-16.00. W poniedziałki muzeum jest nieczynne.
Przed wizytą sprawdźcie godziny i ceny na stronie muzeum.
Muzeum – Na drewnie malowane (Na dreve maľované)
Miejscem, które musicie odwiedzić, będąc we wsi Čičmany jest muzeum zlokalizowane pod numerem 13. W dawnej gospodzie znajduje się interesująca ekspozycja dotycząca tematu, który wiele młodych osób potraktuje na pewno dość egzotycznie. Czeka tam na Was ekspozycja dotycząca skrzyń posagowych. Kiedyś były obecne w wielu domach, a panny młode wychodząc za mąż wnosiły skrzynie wraz z ich zawartością do swojego związku. Były one często niezwykle pięknie malowane, a czasem rzeźbione. Zdarzały się sytuacje, iż wyposażone były one w skomplikowane jak na tamte czasy zamki, które niejednokrotnie przewyższały wartość samej skrzyni.
Warto odwiedzić?
Čičmany to pięknie położona wieś, w której tradycje pielęgnowane są na każdym kroku. interesujące muzea i niezwykłe domy sprawiają, iż zdecydowanie warto tam zajrzeć. Rajecka Dolina, na terenie które leży więc to region warty uwagi, a wizyta w nim to czysta przyjemność. Najlepiej poświęcić na wizytę kilka godzin, aby na spokojnie dowiedzieć się wszystkiego tym niezwykłym miejscu.
Co w okolicy?
Sama wieś jest ciekawa, a będąc na miejscu koniecznie zajrzyjcie na niezwykłą ławkę. Położona jest ona kilka minut spacerem od centrum wsi, a rozpościerają się z niej niezwykłe widoki.
Rajecka Dolina skrywa sporo ciekawych miejsc godnych uwagi. Warto zobaczyć największą szopkę na całej Słowacji, wybrać się na szlaki rowerowe i piesze czy też zażyć kąpieli w uzdrowiskowych łaźniach. To region pełen ludzi z pasją, którzy witają gości z otwartymi ramionami!
