Flora i fauna Tatr jest specyficzna i jedyna w swoim rodzaju. Występują tam rośliny i zwierzęta, jakich nie spotkamy w innych regionach Polski, do tego w sporych ilościach, jak na niewielki przecież obszar Tatr.
Zagęszczenie fauny skutkuje synantropizacją, czyli zbliżaniem się dzikich zwierząt do człowieka w celu pozyskania pokarmu. Bywa to niebezpieczne, tak dla tych zwierząt, jak i dla ludzi. Jakie gatunki możemy spotkać w Tatrach?
Szafran spiski (krokus)
Jest to adekwatna nazwa popularnego krokusa. Kwitnie fioletowo, już od marca i jest zwiastunem wiosny w Tatrach, poza którymi rośnie jedynie w Gorcach i na Babiej Górze. Największe skupiska na terenie Tatr znajdują się w Dolinie Chochołowskiej i na Kalatówkach.
Znajduje się pod ścisłą ochroną; spokrewniony jest z szafranem uprawnym, którego pręciki wydzielają niepowtarzalny aromat i są najdroższą przyprawą na świecie. Tatrzański krokus – na szczęście – nie nadaje się do celów kulinarnych, więcej...
Szarotka
Charakterystyczna, o żółtych kwiatkach, otulonych białymi okwiatkami, pokrytymi srebrzystoszarym filcem, rośnie wysoko w górach, w miejscach trudno dostępnych. Kwitnie w lipcu i sierpniu.
Wapielolubna roślina jest jednym z niewielu pozostałości z epoki lodowcowej. Poza Tatrami w Polsce nigdzie nie występuje. Jest pod ścisłą ochroną, jednak niestety, zbyt często pada ofiarą nierozważnych turystów, którzy zabierają ją na pamiątkę.
więcej...
Tojad
Zwany również mordownikiem. Jest to roślina bardzo piękna, ale jej toksyczność dorównuje piękności. W dawnych epokach był używany jako trucizna w całej Europie.
Trujące są wszystkie części rośliny. Trzeba zachować daleko idącą ostrożność, gdyż jej korzenie podobne są do korzeni chrzanu. Toksyny zawarte w tojadzie po przedostaniu się do organizmu czynią istne spustoszenie.
Trucizna poraża mięśnie i układ nerwowy, powodując paraliż, zatrzymanie oddechu i akcji serca. Może wchłonąć się przez skórę, dlatego rośliny nie należy dotykać i szczególnie uważać, aby nie dotykały jej dzieci.
Kosodrzewina
Inaczej sosna górska. Poza Tatrami rośnie dziko w Sudetach, na Pilsku i Babiej Górze. Tworzy własne piętro roślinne (piętro kosodrzewiny), pomiędzy halami a reglem górnym, na wysokości 1400 – 2500 metrów n.p.m.
Kosodrzewina również nazywana jestkosówką, do 2014 roku znajdowała się pod ścisłą ochroną, w tej chwili jest pod ochroną częściową z uwagi na zniknięcie zagrożenia gatunku. Ściśle pod ochroną jest kosodrzewina rosnąca na terenie górskich parków narodowych, więcej ...
Niedźwiedź brunatny
Wyglądający na sympatycznego miś jest w rzeczywistości groźnym drapieżnikiem, choć najbardziej zsynantropizowanym. Dlatego nie należy do niego podchodzić, głaskać ani karmić.
Najlepiej spokojnie, ale w miarę gwałtownie się oddalić. Szczególnie niebezpieczna jest samica z dziećmi, których na ogół ma dwoje.
W Tatrzańskim Parku Narodowym żyje do kilkunastu niedźwiedzi. Można się z nimi spotkać choćby na szlaku, zwłaszcza na wiosnę i jesienią, czyli w okresie intensywnego ich żerowania.
Więcej o niedźwiedziach...
Kozica
Jest to bardzo interesujące zwierzę, wielkości kozy domowej. Kozica jest bardzo zwinna i doskonale potrafi poradzić sobie w warunkach, w jakich żyje. Posiada bardzo twarde racice, umożliwiające jej poruszanie się po niemal pionowych ścianach, w śniegu i po lodzie.
Co więcej, zimą wyrasta kozicom dodatkowa para racic, dotykająca ziemi podczas chodzenia po płaskim podłożu, a w razie utraty przyczepności stanowi dodatkowe wsparcie. W okresie letnim dodatkowe racice ścierają się, odsłaniając lepką podeszwę, ułatwiającą chodzenie po skałach.
Kozice żyją w stadach (kierdelach) pod przewodnictwem tzw. licówki – najstarszej samicy z młodymi. Kierdel składa się z samic i koźląt, a samce tworzą osobne stada, które łączą się z kierdelami jesienią, w okresie godowym. Kozice występują na wysokości od 1300 do 2650 metrów n.p.m.
Więcej o kozicy...
Świstak
To charakterystyczne dla Tatr zwierzę jest gryzoniem z rodziny wiewiórkowatych. Jest reliktem epoki polodowcowej i jako taki zapada w długi zimowy sen w wykopanej przez siebie i wyścielonej mchem norze. Żyje w środowisku wysokogórskim Tatr, od wysokosci 1500 po 2300 m n.p.m.
Żyje rodzinnie, pod przewodnictwem dominującej pary, a pozostałe to zwykle dzieci tej pary. Takie rodziny mogą składać się choćby z dwudziestu osobników.
Świstaka dość trudno spotkać, gdyż ogromną większość życia spędza on w głębokich norach, tworzących sieć korytarzy. Rozpoznać go można po charakterystycznym odgłosie jakie wydaje w przypadku zagrożenia.
Więcej o świstaku...
Orzeł przedni
Jest bardzo dużym, najbardziej majestatycznym ptakiem Tatr, poza którymi występuje sporadycznie. Jest najsilniejszym spośród orłów. Rozpiętość jego skrzydeł przekracza dwa metry. Gniazdo ściele na półkach skalnych oraz w koronach wysokich drzew.
Samica składa dwa jaja, które wysiaduje w większości sama. Pisklęta są karmione przez oboje rodziców. Często przeżywa tylko jedno pisklę – to, które wykluje się pierwsze.
Pożywieniem orła przedniego są średniej wielkości ssaki – lisy, zające, świstaki, choć poluje on także na inne ptaki i koźlęta kozic. W zimie żywi się padliną.
Na terenie Tatr jego gniazda znajduja sie głownie po słowackiej stronie, gdzie panuję mniejszy ruch turystyczny i ptak ma większy spokój.
Więcej o ptakach występujących w Tatrach...
Autor:
Katarzyna Zgorzelska, w konsultacji z TEB Edukacja
