Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie to pretekst do nietuzinkowej podróży w stronę województwa podkarpackiego albo interesującego przystanku, np. po drodze w Bieszczady. Czy opowieść o szkle może być ciekawa? Jak wygląda takie oprowadzanie i czego się spodziewać? Zapraszamy do naszego wpisu!
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie – skąd taka atrakcja akurat w Krośnie?
Z hutami szkła zetknęliśmy się w czasie naszych podróży po Dolnym Śląsku, ale województwa podkarpackiego nie kojarzyliśmy z takimi wyrobami. Okazuje się, iż zarówno w Krośnie, jak i w pobliskim Jaśle takie zakłady działają już ponad 100 lat.
Historia krośnieńskiego szkła
Choć stare księgi miejskie wspominają o tym, iż szklarze pracowali w mieście już ok. XVI wieku, nie natknięto się na bardziej precyzyjne informacje, np. dotyczące funkcjonujących w mieście przez dłuższy czas warsztatów. rozkwit przemysłu szklarskiego w Krośnie przypadł na okres międzywojnia – przyczyniły się do tego m.in. relatywnie tania siła robocza i dostęp do surowców energetycznych na Podkarpaciu.
W 1923 roku pracę zaczął zakład Polskich Hut Szkła, a ledwie dwa lata później w tej branży zatrudniano już 1200 pracowników. Krośnieńska jakość została doceniona dość szybko, bo już na ważnym wydarzeniu, jakim była Powszechna Wystawa Krajowa w 1929, uhonorowano krośnieńskie wyroby złotym medalem – a zrobił to sam minister Eugeniusz Kwiatkowski.
Krośnieńskie szkło stało się tak silną marką, iż zakłady funkcjonowały także w czasie II wojny światowej i to pod oryginalnym brandem. Gdy Niemcy wycofywali się z Podkarpacia, wywieźli sprzęt i podpalili hutę, jednak do pracy powrócono od razu po ustablizowaniu się sytuacji, już w styczniu 1945 roku. Za PRL-u sporo produkowało się szkła gospodarczego i włókna szklanego, a w latach 50-tych w Krośnie ruszyła zasadnicza szkoła szklarska, produkowano także „zdegenerowane” szkło artystyczne, wykonywane manualnie – często na eksport. Krośnieńskiej produkcji nie zatrzymała choćby zmiana ustroju – w 1991 zakład wkroczył na giełdę.
Dziś w okolicach Krosna funkcjonuje około 20 manufaktur szkła, a Centrum Dziedzictwa Szkła od 2012 promuje ten imponujący dorobek i nasz delikatny ,,towar eksportowy”, którym możemy chwalić się na całym świecie.
Jak widzicie – historia to naprawdę imponująca, a szerszej publice chyba także mało znana. Polecamy odwiedzać takie miejsca, bo w czasach masowej (i najczęściej chińskiej) produkcji absolutnie wszystkiego, opowieści o rodzimych, manualnie wykonywanych przedmiotach brzmią prawie egzotycznie.
Czego spodziewać się po wizycie w Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie?
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie w sposób nowoczesny i niemal namacalny (acz bezpieczny ;)) prezentuje wiekową i trochę zanikającą sztukę manualnej produkcji szkła.
Zwiedzanie zaczyna się od pokazu, w którym można choćby współuczestniczyć. Na oczach widowni zawodowi szklarze prezentują pełen proces powstawania szklanego przedmiotu, a przewodnik komentuje każdy krok. Ta opowieść to skarbnica ciekawostek – dowiecie się, w jakich temperaturach operują szklarze, ile mają czasu by nadać adekwatny kształt wyrobom (spoiler alert: bardzo mało!) i pary w rękach, aby obsługiwać piec.
Naszym zdaniem największą gratką jest, dosłownie, patrzenie artystom na ręce. Bowiem po opuszczeniu sekcji z pokazem formowania szkła, udaliśmy się do małych pracowni szklarskich, w których (z pewnym niedowierzaniem) oglądaliśmy pracę fachowców z dziesiątkami lat doświadczenia. Mogliśmy zobaczyć, jak manualnie maluje się szklane ozdoby, jak w tafli kruchego szkła wycina się wzory na specjalne zamówienie czy graweruje prześliczne obrazki. Ogromne wrażenie zrobił na nas artysta formujący przy pomocy palnika gazowego figurki z cienkich szklanych nitek – tworzy zupełnie „z głowy”, bez żadnych wzorów!
W ramach wystawy obejrzeć można także krótki film przybliżający historię krośnieńskiej produkcji szkła oraz zrobić zdjęcie na ciekawym malowidle 3D. Polecamy zajrzeć też do przestrzeni wystaw czasowych – my załapaliśmy się na ekspozycję prezentującą prace studentów, niektóre naprawdę intrygujące!
Zachęcamy też do wizyty w sklepiku – gwarantujemy, iż po spacerze po Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie inaczej spojrzycie na te wszystkie kryształowe cudeńka dostępne w ofercie. I choćby jeżeli nie macie w domu przestrzeni na fikuśne artystyczne wazony, pamiątkowa bombka na choinkę będzie co roku przypominać Wam o pięknych krośnieńskich tradycjach :). A jeżeli zamierzacie podróżować większą grupą – koniecznie rozważcie ofertę warsztatową.
Choć większość uwagi skupia się na głównym budynku Centrum Dziedzictwa Szkła, warto także zajrzeć do Piwnic Przedprożnych – to podziemna ekspozycja w historycznych piwnicach, na której prezentowane są najwspanialsze dzieła ze szkła. Może to dziwnie zabrzmi, ale będąc w piwnicach, zwróćcie uwagę na… drzwi do toalet! To także dzieło ze szkła, jest niesamowite :).
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie – Praktyczne Informacje
- Bilety warto rezerwować z wyprzedzeniem – online lub przez telefon
- Ze względu na charakter miejsca oprowadzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem, o pełnych godzinach.
- Uwaga: ostatnie wejście (na całość wystawy) odbywa się 2 godziny przed zamknięciem Centrum
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie zwiedzaliśmy w ramach wizyty studyjnej organizowanej przez Polską Organizację Turystyczną – dziękujemy za zaproszenie
