Szacuje się, iż każdego roku na całym świecie ginie 24 000 a ok. 240 000 osób zostaje rannych w wyniku porażeń. Uderzenia pioruna są znacznie częstsze w rejonach górskich niż nizinnych.
Niebezpieczeńswo związane z burzami w Tatrach
Burza w górach jest jednym z najniebezpieczniejszych zjawisk, z jakimi można spotkać się podczas wycieczek górskich. To sprawia, iż burze są bardzo niebezpiecznym zjawiskiem zwłaszcza dla turystów wędrujących wysokogórskimi szlakami.
Poruszając się pieszo, jesteś na łasce natury, burze mogą przyjść nagle i wtedy jesteś zdany tylko na siebie. W razie takiej sytuacji należy mieć plan radzenia sobie i wiedzieć jak się zachować w trakcie wystąpienia burzy.
Na szczęście jest wiele informacji o tym naturalnym zjawisku, dlatego wiedząc jak się zabezpieczyć, a w razie jej wystąpienia jak się zachować, możemy czuć się bezpieczniej.
Grzmoty i błyskawice w historii
Odgrywały one istotną rolę w każdym społeczeństwie, grzmoty i błyskawice pojawiają się niemal w każdej mitologi świata. Część czciła to zjawisko, bijąc pokłony bóstwu nimi władającymi. W mitologi greckiej Zeus najpotężniejszy z bogów był władcą niebios i gromowładcą, zsyłającym burze i pioruny. Natomiast w wierzeniach Słowian Perun był jednym z naczelnych bóstw słowiańskich, był uosobieniem gromowładcy, boga grzmotów i piorunów.
Niestety czczenie boga błyskawic nie czyniło wyznawcę bardziej odpornym na uderzenia piorunem. Również dzisiaj jest nie inaczej, burza nie oszczędza nikogo.
Były strażnik parku narodowego Shenandoah, w stanie Wirginia nazywający się Roy Sullivan podczas swojej pracy został uderzony piorunem 7 razy, co pozwoliło mu zapisać się w księdze rekordów Guinessa. Co interesujące przeżył wszystkie porażenia, a życie zakończył, popełniając samobójstwo.
Jeżeli będziemy czujni i będziemy posiadać wiedze o burzach, możemy zmniejszyć ich zagrożenie. Pamiętaj, iż na szlaku, nie będzie żadnych syren ostrzegawczych, przed nadchodzącą burzą.
Dlaczego błyskawica jest tak niebezpieczna ?
Błyskawica to ładunek elektryczny, który występuje między chmurami a ziemią. Najczęściej takie uderzenia trafiają w najbliższe, a zatem najwyższe miejsce na ziemi. W związku z tym szczyty górskie są ulubionym celem burzy.
Według naukowców wokół Ziemi ma miejsce ok. 1500 uderzeń pioruna — nieustannie wywołując miliony uderzeń jednocześnie. Moc pioruna jest tak wielka, iż trudno ją sobie wyobrazić, to energia 500 samochodów rozpędzonych do setki, wyzwolona w ułamku sekundy. Moc wyładowania jest tak niewyobrażalna, przez co niezwykle niebezpieczna a szczególnie, gdy trafi w coś lub kogoś.
Mity dotyczące burzy
Chociaż burza ma tendencję do uderzania w najwyższy występ i szczyt, zdarza się, iż ładunki elektryczne trafiają w obiekty znajdujące się w środku lasu lub pola. Nieprawdą jest, iż błyskawica nigdy nie uderza w to samo miejsce. Może nie często się to zdarza, ale o ile uderzenie było obok ciebie, to może kolejny raz uderzyć w to samo miejsce.
Jak uniknąć uderzenia piorunem podczas wycieczki
Wędrując, bądź czujny i wrażliwy na potencjalne niebezpieczeństwo, o ile możesz staraj się go ominąć. Chociaż nie można powstrzymać uderzenia piorunem, możesz zmniejszyć prawdopodobieństwo trafienia w ciebie.
Prognoza pogody
Bardzo ważna zasada — ZAWSZE sprawdzaj prognozę pogody przed planowaną wycieczką. o ile widzisz, iż prognoza przewiduje złą pogodę, przełóż swoje wyjście. Zawsze możesz pójść w inny dzień — ale tylko jeżeli pozostaniesz przy życiu. Pamiętaj — bezpieczeństwo musi być Twoim priorytetem.
Im wcześniej, tym lepiej
Sprawdzaj pogodę dla obszaru, w który planujesz się udać. W górach burze zwykle pojawiają się po południu — przynajmniej na półkuli północnej. Więc o ile musisz iść, to wyrusz jak najwcześniej rano, a trasę zaplanuj tak, aby w razie burzy można było gwałtownie wrócić.
Oznaki nadchodzacej burzy
Burze nigdy nie pojawia się znikąd, zawsze można zaobserwować wyraźne oznaki jej zbliżania np. duszność, przypiekające promienie słoneczne i brak wiatru, następnie mętność i słaba widoczność. o ile spostrzeżesz takie znaki, możesz spodziewać się burzy.
W trakcie wycieczki obserwuj niebo, szczególną uwagę zwróć na chmury. jeżeli zaczynają się wypiętrzać i wyglądać złowrogo — zawróć. Wędrując w grupie, upewnij się, iż wszyscy to rozumieją.
Nasłuchuj grzmotów, o ile zobaczysz błyskawice. Ponieważ światło porusza się szybciej niż dźwięk, zawsze najpierw zobaczysz błyskawicę, zanim usłyszysz grzmot. Gdy pojawi się błyskawica, policz sekundy, aż usłyszysz grzmot, jeżeli są to 3 sekundy, to wówczas wiemy, iż piorun pojawił się ok. 1 km od nas, jeżeli 5 sekund to 1,7 km, a jeżeli 10 sekund to 3,4 km od nas. jeżeli burza znajduje się w odległości co najmniej 30 kilometrów, musisz natychmiast się schronić.
Co robić, gdy burza się zbliża?
Nie czekaj, aż pioruny będą uderzać kilkaset metrów od ciebie. Choć jest to wizualnie piękne widowisko, staraj się nie zostać jego celem. Poniżej kilka rzeczy, które możesz zrobić:
Unikanie uderzeń pioruna
Nie ma całkowicie bezpiecznego miejsca przed uderzeniem błyskawicy. Uderzają one w domy, samochody, drzewa, zwierzęta i ludzi. Ty natomiast musisz zminimalizować prawdopodobieństwo trafienia piorunem w Ciebie.
Oczywiście najdogodniejszym miejscem w górach będzie schronisko i jak tylko masz możliwość, powinieneś się w nim schronić.
Na otwartej przestrzeni
Wędrówka górskimi szlakami zwłaszcza graniowymi, pozwala zobaczyć burzę z daleka. Niestety przebywając na takim obszarze grozi nam szczególne niebezpieczeństwo, ponieważ jest tu kilka miejsc, gdzie można się schronić.
Zakładając, iż jesteś na szlaku górskim z dala od schroniska, gdy nadciąga burza z piorunami, skorzystaj z następujących wskazówek:
- Jeżeli jesteś na grani lub szczycie zejdź najszybciej jak to możliwe.
- Nie szukaj schronienia pod samotnym drzewem, skałą, takie miejsce może przyciągnąć błyskawicę. Deszcz cię nie zabije, więc lepiej być mokrym i żywym niż suchym i martwym.
- Szukaj schronienia w niskim drzewostanie np. kosodrzewinie, w takim miejscu istnieje mniejsze prawdopodobieństwo na przyciągnięcie pioruna.
- Załóż kurtkę i zdejmij plecak.
- Wyłącz wszystkie urządzenia elektryczne, aby być podwójnie bezpiecznym, możesz wyjąć baterię.
- Jeżeli jesteś w grupie, nie powinniście stać blisko siebie. Zamiast tego niech każda osoba oddalona będzie od siebie co najmniej kilka metrów. Minimalizuje to możliwość wielu ofiar od jednego uderzenia.
- Przyjmij bezpieczną postawę. Niezależnie od tego, czy jesteś na zewnątrz, czy w osłoniętym miejscu. Zalecana pozycja to przykucnięcie na stopach ułożonych blisko siebie, z pochyloną głową.
- Przyjmij pozycję: (1) przysiad, (2) opuść głowę i owiń ramiona wokół nóg, (3) trzymaj nogi razem.
- Dodatkowo zminimalizuj kontakt z ziemią i dla dodatkowego bezpieczeństwa trzymaj karimatę lub plecak pod nogami.
- Jeżeli masz możliwość przeczekać w bezpiecznym miejscu, to zostań tam co najmniej 30 minut po usłyszeniu ostatniego uderzenia. Daje to czas na przejście burzy i minimalizuje ryzyko uderzenia.
Unikaj przemieszczania się
Jeśli burza już Cię dopadła i jesteś na otwartym terenie, przestań się przemieszczać, ponieważ zwiększa to ryzyko trafienia. jeżeli musisz iść, nie rób tego ciągle — przystań od czasu do czasu.
Burza w lesie
Unikaj pojedynczych drzew! — są jak magnesy dla błyskawic. Część osób próbując schronić się pod samotnymi drzewami, popełnia duży błąd, którego należy unikać.
Unikaj wody
Jeżeli błyskawica uderzy w wodę, prąd elektryczny przesunie się po powierzchni we wszystkich kierunkach. jeżeli będziesz blisko wody, zwiększasz szanse na porażenie prądem. Dlatego trzymaj się z dala od jezior, potoków, źródeł, a choćby kałuż. W wąwozie zwróć uwagę na kierunek spływu wody burzowej i trzymaj się od niej jak najdalej.
Inne niebezpieczeństwo błyskawicy
Uderzenia pioruna są bardzo niebezpieczne i choćby jeżeli unikniesz bezpośredniego trafienia, nie oznacza to, iż nie jesteś zagrożony.
Indukcja elektromagnetyczna przez cały czas może cię zranić, jeżeli wyładowanie uderzy w odległości jednego metra lub mniejszej — co oznacza, iż jeżeli piorun uderzy wystarczająco blisko, prąd może przez cały czas przepływać przez twoje ciało.
Rezultatem jest lekkie trzaskanie, a następnie świecące niebieskie iskry i mrowienie na końcach nosa, uszu i palców. jeżeli nie nosisz czapki, twoje włosy mogą się naelektryzować. Potraktuj to jako ostatnie ostrzeżenie i zejdź jak najszybciej z góry.
Szybka pierwsza pomoc
Uderzenie błyskawicy to ekstremalne porażenie prądem elektrycznym. Po uderzeniu pioruna należy zastosować podobne działania w zakresie pierwszej pomocy jak w przypadku oparzeń i zatrzymania akcji serca.
Chociaż bezpośrednie uderzenia pioruna sieją spustoszenie w organizmie, często nie są śmiertelne — przynajmniej w większości przypadków. Niemniej jednak osoba porażona piorunem, potrzebuje pilnej pomocy medycznej.
- Jeśli jest wiele ofiar, należy priorytetowo potraktować tych nabardziej poszkodowanych. Ofiara, która nie oddycha, ma najwyższy priorytet.
- Sprawdź i opatrz oparzenia, szczególnie miejsca z biżuterią, sprzączki i palce u stóp.
- Utrzymuj poszkodowanego w cieple i spokoju.
- Staraj się zachować spokój i pewność siebie.
Mam nadzieję, iż informacje na temat burzy pozwolą ci odpowiednio zaplanować wycieczkę. o ile planujesz wyjście większą grupą, na wszelki wypadek powiedz towarzyszom wędrówki o informacjach dotyczących burzy.
Uważaj i nigdy nie lekceważ niebezpieczeństwa w górach!
