Budynek parlamentu w Budapeszcie – sprawdź, czego o nim nie wiesz!

plndesign.pl 9 miesięcy temu

Położony w Budapeszcie budynek parlamentu jest jedną z najwyższych, największych i najbardziej okazałych budowli znajdujących się na terenie Węgier. Jest również jedną z najbardziej charakterystycznych i powszechnie rozpoznawalnych. Budynek powstał na przełomie XIX i XX wieku, a pierwsze obrady parlamentu odbyły się jeszcze przed jego ukończeniem.

Plany nowego parlamentu w Budapeszcie

Plany budowy gmachu parlamentarnego istniały na Węgrzech już na początku XIX stulecia. Niestety, polityczna zawierucha sprawiła, iż nie zostały one zrealizowane aż do 1880 roku. Wtedy to ogłoszony został konkurs, w którym wzięło udział wielu cenionych architektów. Do roku 1883 napłynęło dziewiętnaście projektów, z których wyłoniono czterech finalistów. Co ciekawe, każdy z nich proponował budynek w innym stylu. Imre Steindl zaprojektował parlament w stylu neogotyckim, Alajos Hauszmann neobarokowym i neoklasycznym, Albert Schickedanz – antycznym, a Otto Wagner neorenesansowym. Ostatecznie zwycięzcą został Imre Steindl i to jego projekt zaczęto realizować w 1885 roku.

Warto dodać, iż w tamtym czasie nastąpiło połączenie trzech niezależnych do tej pory miast – królewskiej Budy, stolicy Pesztu oraz sąsiadującej z nimi Óbudy. Nowa stolica administracji potrzebowała reprezentacyjnej siedziby dla swoich władz, co stało się główną przyczyną powstania budynku Parlamentu w końcu XIX wieku. Kolejnym argumentem było zbliżające się święto tysiąclecia państwa węgierskiego wypadające w 1896 roku. Władze chciały uczcić je już w nowej siedzibie parlamentarnej.

Budowa tak ogromnego gmachu przedstawiała niemały problem logistyczny. Na jej miejsce wybrano działkę bezpośrednio nad Dunajem. Miejsce było podmokłe i trudno dostępne – znajdowało się na niezamieszkałym w ówczesnym czasie obszarze. Na potrzeby budowy stworzono więc nową linię kolejową, obsługującą wywóz składowanego wcześniej na placu drewna i transport materiałów budowlanych. Bagnisty teren został przed rozpoczęciem budowy osuszony i wzmocniony. Dodatkowym utrudnieniem był wymóg korzystania tylko z krajowego budulca. Jedynym wyjątkiem było osiem marmurowych kolumn o wysokości sześciu metrów wykonanych w Szwecji. Warto wspomnieć, iż w sumie powstało tam ich dwanaście, a pozostałe cztery ozdabiają siedzibę Parlamentu w Londynie.

Ogromna budowa

Budowa Parlamentu była swego rodzaju manifestacją polityki państwa węgierskiego, które dążyło do zacieśniania kontaktów z Europą Zachodnią, a szczególnie Wielką Brytanią. Pewne elementy architektoniczne budapesztańskiego gmachu wzorowane były choćby bezpośrednio na Parlamencie brytyjskim. Prace budowlane zaangażowały ogromne siły ludzkie i środki i trwały prawie dwadzieścia lat – od 1885 do 1904 roku. Każdego roku brało w nich udział około tysiąca robotników. W tym czasie przewieziono ponad 176 tysięcy metrów sześciennych ziemi i czterdzieści milionów cegieł. Do udekorowania wnętrz posłużyło pół miliona kamieni szlachetnych i około czterdziestu kilogramów 22-karatowego złota – ta ostatnia wartość wydaje się niewielka w porównaniu z rozmiarami budynku. Niestety, główny architekt, profesor Imre Steindl nie doczekał momentu ukończenia swojego najważniejszego dzieła – zmarł dwa lata wcześniej – w 1902 roku. Jego popiersie umieszczone jest wśród licznych rzeźb ozdabiających budynek.

Inauguracja nowego Parlamentu w Budapeszcie odbyła się niejako na raty. Pierwsze posiedzenie parlamentu miało miejsce 8 czerwca 1896 roku jeszcze w nieskończonym budynku. Okazją było oczywiście uczczenie rocznicy tysiąclecia powstania państwa węgierskiego. W 1902 roku odbyła się uroczystość symbolicznego przekazania kluczy do budynku parlamentu, w czasie której obie izby parlamentu zaczęły już stałe obrady. Prace wykończeniowe trwały jeszcze dwa lata i ostatecznie nowy węgierski parlament został w pełni ukończony w roku 1904. Od tego momentu stał się on symbolem węgierskiej państwowości i miejscem najważniejszych uroczystości. Aż do wybuchu drugiej wojny światowej obradowały w nim dwie izby parlamentarne. W czasach socjalizmu węgierski parlament posiadał tylko jedną izbę, a na wieży nad gmachem znajdowała się ogromna, czerwona gwiazda radziecka. Po upadku Muru Berlińskiego została zdjęta, a uroczystość ta symbolizowała wyjście spod wpływów Związku Radzieckiego. Rok wcześniej – 23 października 1989 – z balkonu wychodzącego na plac Lajosa Kossutha tymczasowy premier Mátyás Szűrös ogłosił ponowne powstanie niezależnej Republiki Węgier.

Położenie i wygląd

Budynek węgierskiego Parlamentu znajduje się w V dzielnicy Budapesztu, bezpośrednio nad Dunajem, na placu Lajosa Kossutha (Kossuth Lajos tér 1–3). Wybudowano go głównie w stylu neogotyckim, z wpływami kilku innych, głównie we wnętrzu. Głównymi materiałami budowlanymi były cegły, wapień oraz szlachetne odmiany kamienia dekoracyjnego. Łączny koszt budowy wyniósł ponad 38 milionów koron austro-węgierskich. Gmach skierowany jest główną fasadą w stronę rzeki, od której nie oddzielają go żadne inne budynki ani obiekty. Dzięki temu układ architektoniczny jest bardzo przejrzysty, a obraz samego budynku Parlamentu często odbija się w falach Dunaju. Bryła podzielona jest na trzy główne część – skrzydło północne, skrzydło południowe i centralną kopułę w stylu neorenesansowym z otaczającą ją wieżyczkami.

Parlament w Budapeszcie położony jest na planie prostokąta o wymiarach 268 na 123 metry i jest drugim co do wielkości budynkiem tego typu w Europie, a trzecim na świecie. Kopuła punkcie ma 96 metrów wysokości i do 2021 roku była najwyższym budynkiem na Węgrzech (zdetronizowana została przez nowy wieżowiec MOL zaprojektowany przez Normana Fostera). Liczba 96 jest też nawiązaniem do daty założenia Węgier – 896 roku. Powierzchnia użytkowa całego gmachu to 17745 metrów kwadratowych, a kubatura ponad 470 tysięcy metrów sześciennych. We wnętrzu znajduje się dziesięć dziedzińców, 29 klatek schodowych, 13 wind oraz 691 pomieszczeń (w tym ponad 200 to gabinety parlamentarzystów). Do budynku można się dostać przez 27 bram, główne wejście umiejscowione jest jednak nie od strony Dunaju, ale od strony placu Kossuth.

Galeria dzieł sztuki

Węgierski Parlament ozdabiają między innymi 242 rzeźby (wewnątrz budynku znajduje się ich 150). Na zewnętrznych ścianach gmachu umieszczono posągi władców Węgier i Siedmiogrodu, książąt i dowódców wojskowych. Nad oknami umieszczono królewskie herby kilku dynastii panujących w kraju. Wewnątrz, przy reprezentacyjnych schodach, umieszczono popiersia władców (Arpada, Stefana I) oraz twórcy budynku – architekta Imre Steindla. Sufity ozdabiają liczne freski, a w oknach zamocowane są witraże autorstwa węgierskiego artysty Miksy Rótha. We wnętrzu dominują trzy główne pomieszczenia – centralna sala położona na planie szesnastoboku oraz dwie symetryczne sale po obu jej stronach, w których dawniej obradowały dwie izby parlamentu. Co ciekawe, różnią się one wykładziną podłogową – w sali dawnej izby niższej jest ona czerwona, a w wyższej niebieska. Wynikało to oczywiście z nawiązania do „błękitnej krwi”, ponieważ członkami wyższej izby mogli być jedynie szlachcice.

Insygnia królewskie

Obecnie w sali Izby Niższej obraduje parlament węgierski (dzisiejsze Zgromadzenie Narodowe), natomiast w sali Izby Wyższej (która została zniesiona w węgierskim systemie politycznym w 1945) organizowane są konferencje i biegnie nią trasa wycieczkowa. Pamiątkami po wspaniałej historii Królestwa Węgierskiego są znajdujące się na ścianach obu Izb herby władających krajem dynastii – Arpadów, Andegawenów, Korwinów, Jagiellonów, Zápolyów i Domu Habsbursko-Lotaryńskiego. Z kolei w sali centralnej eksponowane są węgierskie regalia – korona świętego Stefana, jabłko i berło, które prawdziwym cudem powróciły do kraju. W czasie drugiej wojny światowej zostały skradzione, a potem odnalezione na terytorium Stanów Zjednoczonych. Jednak dopiero po wielu latach – w 1978 roku – najważniejsze węgierskie relikwie zostały zwrócone prawowitym właścicielom.

Zwiedzanie parlamentu w Budapeszcie – informacje praktyczne

Zwiedzanie budynku parlamentu w Budapeszcie trwa około 45 minut i odbywa się z przewodnikami mówiącymi w większości popularnych języków. Polska ścieżka językowa dostępna jest w audioprzewodniku. Zwiedzać można przez cały rok, od godziny ósmej rano do 16-18, w zależności od sezonu. Obywatele Unii Europejskiej mogą kupić dwa razy tańsze bilety, kosztujące 5000 forintów (niecałe 60 złotych) za bilet normalny i 2500 forintów za bilet ulgowy. Oczywiście należy mieć ze sobą dokument potwierdzający tożsamość – dowód osobisty, paszport, międzynarodowe prawo jazdy. Warto też kupić bilety online, ponieważ znacznie skróci to czas oczekiwania na wejście. Pamiętać również należy o ścisłym przestrzeganiu zaleceń – w Parlamencie nie można na przykład fotografować korony św. Stefana.