Od stycznia 2026 w Gliwicach nie oddasz odpadów bez specjalnego kodu QR. Podobne systemy już działają w innych miastach. To może być początek wielkich zmian we wszystkich metropoliach w Polsce.
Fot. Shutterstock
Przyszłość gospodarki odpadami w Polsce staje się coraz bardziej cyfrowa. W Gliwicach od października mieszkańcy mogą składać wnioski o indywidualne kody QR, które od stycznia 2026 roku staną się jedyną przepustką do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. Bez tego kodu nie będzie można oddać choćby jednego worka śmieci.
To nowatorskie, ale nie pierwsze takie rozwiązanie może zapoczątkować falę zmian w całej Polsce. W tle trwa już inna rewolucja – od stycznia 2025 roku obowiązuje zakaz wrzucania tekstyliów do zwykłych śmieci. Kto złamie zasady, może zapłacić karę choćby 400 procent normalnej opłaty za odpady.
Gliwice pierwszym miastem z kodami QR do PSZOK
Gliwice wprowadzają system, który może stać się wzorem dla całego kraju. Indywidualny kod PSZOK to numer przypisany do konkretnej nieruchomości, który potwierdza prawo do korzystania z Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych przy ulicy Rybnickiej.
Jak informuje Urząd Miasta Gliwice, miasto chce „usprawnić i uporządkować sposób oddawania odpadów, chronić mieszkańców przed sytuacjami, w których nieuprawnione osoby pozbywają się śmieci na czyjś rachunek, a także poprawić kontrolę i ewidencję całego systemu”.
Do końca grudnia 2025 roku odpady można oddawać na dotychczasowych zasadach – na podstawie oświadczenia. Po Nowym Roku oświadczenia stracą ważność, a bez kodu QR nie będzie można zostawić w punkcie choćby jednego worka.
Inne miasta już testują podobne rozwiązania
Gliwice nie są jedynym miastem eksperymentującym z cyfrowymi kodami. Gniezno ma już działającą stronę internetową do pozyskania kodów QR dla PSZOK. Rozwiązanie działa od 2022 roku.
Wiele polskich miast od lat używa kodów kreskowych na workach do odpadów. Wyszogród ma taki system od 2021 roku – każdy właściciel nieruchomości otrzymuje unikalne naklejki z kodami przypisanymi do jego adresu. Bez kodu worek traktowany jest jako „podrzucony” i nie zostanie odebrany.
Podobne rozwiązania działają w Kartuzach (od października 2024), Stalowej Woli, Nakle nad Notecią czy Rudzie Śląskiej, która testowała system już w 2017 roku. W każdym przypadku zasada jest prosta: brak kodu oznacza brak odbioru odpadów.
Firmy oferują inteligentne śmietniki z QR kodami
Równolegle rozwijają się komercyjne rozwiązania. Polskie firmy oferują dyspensery worków z kodami QR oraz inteligentne śmietniki, które otwierają się tylko po zeskanowaniu odpowiedniego kodu.
Taki system działa tak: mieszkaniec zbliża worek z kodem QR do skanera. jeżeli kod jest prawidłowy, zapala się zielona strzałka i elektrozamek zwalnia blokadę drzwi śmietnika. Gdy kodu nie ma w systemie, zapala się czerwony krzyżyk, a drzwi pozostają zamknięte.
Na ekranie pojawia się identyfikacja lokalu, więc właściciel ma pewność, iż wyrzuca śmieci „na swoje konto”. To koniec z anonimowością i zbiorową odpowiedzialnością za niesegregowanie odpadów przez pojedynczych mieszkańców.
Tekstylia do PSZOK – nowy obowiązek od 2025 roku
Jednocześnie z eksperymentami z kodami QR, cała Polska przechodzi inną rewolucję. Od 1 stycznia 2025 roku obowiązuje zakaz wrzucania tekstyliów do odpadów zmieszanych. Zgodnie z dyrektywą UE, wszystkie gminy muszą zapewnić selektywną zbiórkę odzieży, obuwia i innych tekstyliów.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska informuje, iż „rozwiązaniem minimum jest odbiór w PSZOKach”. W praktyce oznacza to, iż zniszczone ubrania, buty czy pościel trzeba wozić do punktów selektywnej zbiórki. Wrzucenie ich do zwykłych śmieci może skutkować karą od 200 do 400 procent normalnej opłaty za odpady.
Tylko w Warszawie w 2024 roku do PSZOKów trafiło ponad 124 tony tekstyliów. Z zostawionych tam kurtek, swetrów czy ręczników powstają nowe surowce – ścierki, wypełnienia tapicerskie, izolacja do samochodów czy wysokiej jakości papier.
Miasta szukają wygodnych rozwiązań
Część miast stara się ułatwić mieszkańcom życie. Warszawa od marca 2025 roku pozwala oddawać tekstylia także do mobilnych PSZOKów działających w 42 lokalizacjach. Częstochowa organizuje odbiór tekstyliów „spod drzwi” w specjalnych workach dostarczanych przez firmę.
Wałbrzych postawił białe pojemniki na tekstylia w 10 punktach w mieście. Wrocław natomiast świadomie zrezygnował z dodatkowego pojemnika, argumentując, iż to dodatkowy koszt dla mieszkańców. Jak tłumaczy Piotr Krejner z Ekosystemu: „Tekstylia odpowiadają za mały procent odpadów w pojemnikach zmieszanych, dlatego nie ma ekonomicznego uzasadnienia, żeby wprowadzić szósty pojemnik”.
Co to oznacza dla ciebie?
Jeśli mieszkasz w Gliwicach, już teraz złóż wniosek o kod PSZOK, żeby uniknąć kolejek pod koniec roku. Właściciele domów jednorodzinnych załatwiają sprawę sami, mieszkańcy bloków otrzymają kody od zarządców budynków. Cała procedura jest bezpłatna i trwa maksymalnie 14 dni.
Niezależnie od miejsca zamieszkania, od stycznia nie możesz wrzucać starych ubrań do zwykłych śmieci. Dobra odzież przez cały czas może trafić do kontenerów organizacji charytatywnych, ale zniszczone tekstylia musisz zawieźć do PSZOK. Sprawdź, gdzie jest najbliższy punkt w twojej gminie i jakie ma godziny otwarcia.
Praktyczne zasady nowego systemu:
W systemie z kodami QR każdy worek ma swojego „właściciela”. Oznacza to koniec z podrzucaniem śmieci sąsiadom czy wywożeniem odpadów z firm do domowych kontenerów. Kontrola staje się precyzyjna – gminy wiedzą dokładnie, kto i kiedy oddał odpady.
Jeśli często korzystasz z PSZOK, warto rozważyć wyrobienie Gliwickiej Karty Mieszkańca, którą można zintegrować z systemem. Wystarczy wtedy pokazać kartę lub otworzyć aplikację na telefonie.
W przypadku tekstyliów pamiętaj o zasadzie: dobra odzież to nie odpad, ale może być przekazana potrzebującym. Do PSZOK trafiają tylko rzeczy całkowicie zniszczone, brudne czy podarte.
Koniec anonimowości w śmieciach
Wprowadzenie kodów QR kończy epokę anonimowości w gospodarce odpadami. System działa na prostej zasadzie: kto wyprodukował odpad, ten za niego odpowiada. Już nie ma możliwości zrzucania winy na sąsiadów za niesegregowanie śmieci.
Dla mieszkańców oznacza to większą sprawiedliwość – odpłata za odpady będzie dokładnie odpowiadać temu, co rzeczywiście wyrzucamy. Dla nieuczciwych to koniec z łatwym pozbywaniem się śmieci na cudzy rachunek.
System ma też swoje wyzwania. Co z gośćmi, którzy zostaną na noc? Co z awariami aplikacji? Gliwice zapewniają, iż kody będą wydawane zarówno w formie elektronicznej, jak i na plastikowych kartach, co ma minimalizować problemy techniczne.
Trendy w całej Europie
Polska wpisuje się w europejski trend cyfryzacji gospodarki odpadami. W Niemczech niektóre miasta już używają aplikacji mobilnych do zarządzania odpadami, w Holandii testowane są inteligentne kontenery, a w Szwecji rozwijane są systemy płatności za rzeczywiste ilości wyrzucanych śmieci.
Związek Miast Polskich obserwuje gliwickie doświadczenia z zainteresowaniem. jeżeli system sprawdzi się w praktyce, może zostać wdrożony w innych miastach. najważniejsze będą pierwsze miesiące 2026 roku – czy mieszkańcy zaakceptują nowe rozwiązanie, czy będą próbować je obchodzić.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska nie planuje wprowadzenia ogólnokrajowego obowiązku używania kodów QR w PSZOKach, ale też mu nie zabrania. Pozostawia decyzję gminom, które mogą eksperymentować z różnymi rozwiązaniami.
Przyszłość: więcej kontroli, więcej wygody
Eksperci przewidują, iż cyfryzacja gospodarki odpadami będzie się pogłębiać. Następnym krokiem mogą być inteligentne pojemniki, które ważą odpady i automatycznie naliczają opłaty, czy aplikacje przypominające o terminach wywozu różnych frakcji.
Rozwija się też sztuczna inteligencja do rozpoznawania zawartości kontenerów. W przyszłości kamery mogą automatycznie wykrywać nieprawidłowo segregowane odpady i identyfikować ich źródło.
Dla mieszkańców oznacza to większą wygodę i sprawiedliwość, ale też większą odpowiedzialność. Era „wrzucania wszystkiego do jednego worka” definitywnie się kończy. Przyszłość należy do świadomego, precyzyjnego segregowania odpadów pod okiem cyfrowych systemów kontroli.
System kodów QR w Gliwicach to dopiero początek. jeżeli sprawdzi się w praktyce, może zapoczątkować prawdziwą rewolucję w polskiej gospodarce odpadami. Za kilka lat skanowanie kodu przed wyrzuceniem śmieci może stać się tak naturalne, jak płacenie kartą w sklepie.
