Tytułowy bastion to z definicji fragment budowli obronnej, twierdzy. ale ma również znaczenie emblematyczne – jako opoka, ostoja pewnych pozytywnych idei, chronione siedlisko wartości fundamentalnych, takich jak wolność, równość i podmiotowość każdej istoty ludzkiej oraz niezbywalne prawo każdej jednostki, grupy społecznej i narodowej do samostanowienia.
Prezentowana w Muzeum Śląskim w Katowicach ekspozycja stanowi kronikę narodu ukraińskiego, który przechodzi najtrudniejszą próbę w walce o wolność. Prawie 160 prac autorstwa 35 wybitnych ukraińskich artystów, tworzących w różnych technikach – od malarstwa i rzeźby po grafikę, fotografię oraz instalacje.
Dzięki różnorodnym formom wyrazu, artystom udało się uchwycić pełen wachlarz emocji i przeżyć związanych z trwającą wojną – od strachu i rozpaczy po niezłomność i wiarę w zwycięstwo. Wyjątkowość międzynarodowego wydarzenia wizualnego polega na proweniencji prezentowanych dzieł – niemal wszystkie z nich pochodzą z terenów objętych działaniami wojennymi, co czyni tę ekspozycję bezpośrednim świadectwem wojennego okrucieństwa.
Przestrzeń wystawowa rozbrzmiewa muzyką autorstwa Romana I. Drozda z płyty Monochromatic – albumu, który powstał pod wpływem Euromajdanu w Kijowie.
Między prezentowanymi dziełami sztuki, zamiast komentarzy kuratorskich, obecne są wiersze ukraińskich poetów, które przetłumaczono na język polski. Poezja, zrodzona z tych samych traumatycznych doświadczeń, tworzy liryczny kontekst do odbioru wystawy, nasuwając introspektywną refleksję nad kondycją człowieka w obliczu wojny, straty i nadziei.
Ta twórcza triada łączy się w jeden dosadny głos przypominający społeczności globalnej o wciąż trwającym konflikcie zbrojnym w kontekście pojawiającego się dystansu, który niepokoi. Należy pamiętać, iż ostateczny wynik tej wojny będzie stanowić o naszej wspólnej przyszłości.
Integralną częścią ekspozycji jest pokaz w fotoplastykonie fotografii Andriya Kotlyarchuka skonwertowanych do formatu stereoparów.
Wystawie Bastion towarzyszy prezentacja pod nazwą Passiones. Cykl ikon na skrzyniach po amunicji. Autorami prac są Sonia Atlantova i Oleksander Klymenko. Święte obrazy, które tradycyjnie są symbolem pokoju, duchowej harmonii i modlitwy, zderzają się z surową rzeczywistością wojny. Namalowane na skrzyniach po amunicji – stały się przedmiotami kojarzonymi ze śmiercią i zniszczeniem.
Obie ekspozycje stawiają artystyczny opór nie tylko fizycznej destrukcji, ale i duchowemu załamaniu, stając się wizualnym świadectwem siły ducha narodu ukraińskiego.
Wystawa powstała we współpracy z Muzeum Narodowym „Kijowska Galeria Sztuki” w Kijowie. Została objęta Honorowy Patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanny Wróblewskiej oraz wsparciem Ministerstwa Kultury i Komunikacji Strategicznej Ukrainy.
