Próbujesz zapłacić kartą za zakupy, ale terminal odrzuca transakcję. Logujesz się do aplikacji mobilnej, ale widzisz komunikat o ograniczonym dostępie. Pierwsza myśl to awaria banku lub kradzież środków. Tymczasem przyczyna często leży po stronie klienta i wynika z przepisów o bezpieczeństwie finansowym.

Fot. Warszawa w Pigułce

Banki w Polsce są prawnie zobligowane do weryfikacji tożsamości swoich klientów. Gdy Twój dowód osobisty traci ważność, dla systemu bankowego stajesz się osobą o niepotwierdzonej tożsamości. W efekcie, procedury bezpieczeństwa mogą automatycznie odciąć Cię od zgromadzonych oszczędności do momentu aktualizacji danych.

Dlaczego banki muszą stosować tak radykalne środki? Czy paszport lub aplikacja mObywatel wystarczą, by odblokować konto? I jak uniknąć paraliżu finansowego w najmniej odpowiednim momencie? Wyjaśniamy procedury wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.

Obowiązek ustawowy, a nie zła wola banku

Blokada konta z powodu nieważnego dokumentu tożsamości nie jest wymysłem regulaminu konkretnego banku, ale wynika wprost z przepisów prawa powszechnego. Kluczowa jest tu Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (AML).

Zgodnie z art. 34 tej ustawy, instytucje finansowe mają obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, co obejmuje m.in. bieżącą weryfikację tożsamości klienta. jeżeli dokument tożsamości, na podstawie którego nawiązano relację, stracił ważność, bank formalnie nie ma możliwości potwierdzenia, czy osoba zlecająca przelew to przez cały czas ta sama osoba. W takiej sytuacji przepisy nakazują instytucji ograniczenie lub uniemożliwienie przeprowadzania transakcji.

30 dni karencji to mit. Systemy działają automatycznie

Wielu klientów żyje w przekonaniu, iż po upływie terminu ważności dowodu mają jeszcze „czas rozruchowy” na wyrobienie nowego. Praktyka pokazuje co innego. Systemy bankowe są zautomatyzowane. Data ważności dokumentu jest wprowadzona do bazy w momencie zakładania konta (lub ostatniej aktualizacji).

Gdy minie data graniczna (np. data Twoich urodzin po 10 latach od wydania dowodu), system może automatycznie:

• Zablokować możliwość wykonywania przelewów zewnętrznych.
• Uniemożliwić wypłaty z bankomatów.
• Zablokować dostęp do bankowości internetowej.

Banki zwykle wysyłają powiadomienia (SMS, e-mail, komunikat w aplikacji) z wyprzedzeniem – na 30 lub 60 dni przed wygaśnięciem dokumentu. Niestety, komunikaty te często trafiają do folderu SPAM lub są ignorowane przez klientów jako reklamy.

Czy mObywatel uratuje sytuację?

Od 14 lipca 2023 roku, dzięki ustawie o aplikacji mObywatel, mDowód w telefonie jest w Polsce dokumentem równoważnym z tradycyjnym plastikowym dowodem osobistym (z wyjątkiem przekraczania granicy). W teorii banki powinny go respektować.

W praktyce procesy aktualizacji danych w systemach bankowych bywają zróżnicowane. Część banków pozwala na zaktualizowanie danych zdalnie, poprzez wideoweryfikację lub wykorzystanie e-dowodu. Inne wciąż mogą wymagać wizyty w oddziale w celu „zczytania” fizycznego plastiku, jeżeli ich wewnętrzne systemy AML wymagają skanu fizycznego dokumentu do akt. Warto jednak pamiętać, iż jeżeli Twój fizyczny dowód stracił ważność, mDowód w aplikacji mObywatel jest istotny i powinien zostać zaakceptowany przez pracownika w oddziale jako podstawa do weryfikacji tożsamości.

Co to oznacza dla Ciebie? Procedura odzyskania dostępu

Jeśli Twoje konto zostało zablokowane lub zbliża się termin wymiany dowodu, działaj z wyprzedzeniem, aby uniknąć problemów z płynnością finansową.

1. Sprawdź datę ważności już dziś

Wyjmij dowód z portfela i spójrz na prawy dolny róg awersu. jeżeli data ważności upływa w ciągu najbliższego miesiąca, natychmiast złóż wniosek o nowy dokument. Czas oczekiwania na plastik to ustawowo do 30 dni, ale w praktyce często trwa to ok. 2-3 tygodni.

2. Zaktualizuj dane, zanim stracisz dostęp

Nie czekaj, aż bank zablokuje środki. Gdy tylko odbierzesz nowy dowód osobisty, zgłoś ten fakt w banku.

• W aplikacji mobilnej: Większość nowoczesnych banków ma zakładkę „Moje dane” lub „Dokumenty”, gdzie można wpisać nową serię, numer i datę ważności dowodu. Często wymagane jest załączenie zdjęcia nowego dokumentu.
• Przez infolinię: Część banków umożliwia aktualizację telefoniczną po weryfikacji głosowej.

3. Co zrobić, gdy konto jest już zablokowane, a nowego dowodu brak?

Jeśli „przegapiłeś” termin i nie masz jeszcze nowego plastiku, masz dwie opcje:

• Paszport: jeżeli posiadasz istotny paszport, udaj się z nim do oddziału banku. Jest to pełnoprawny dokument tożsamości, który pozwoli odblokować środki i zaktualizować dane w systemie (jako drugi dokument).
• Aplikacja mObywatel: Udaj się do oddziału z telefonem. Pracownik banku ma obowiązek respektować mDowód. Pamiętaj jednak, iż systemy bankowe mogą wymagać chwili na przetworzenie zmiany.

Pamiętaj: Bank nie blokuje środków, by Cię ukarać, ale by chronić Twoje pieniądze przed nieuprawnionym dostępem i spełnić wymogi prawa. Aktualizacja danych leży w Twoim interesie.