Wielkopolska to kolebka państwa polskiego – to tu mieściła się pierwsza stolica Piastów, odbył się chrzest Mieszka I i wiele innych doniosłych wydarzeń, mających wpływ na kształtowanie się polskiej państwowości… Fascynujące, iż mimo zawieruch dziejowych przez cały czas zachowało się tu sporo śladów po tych najwcześniejszych momentach w historii naszego kraju – a to przecież już ponad 1000 lat!
W Wielkopolsce znajdziecie też jedne z najpiękniejszych polskich zamków i pałaców – Rogalin, Kórnik czy Gołuchów. Ale nie zapominajmy także o mniejszych szlacheckich dworkach, które jako żywo przypominają te z ekranizacji ,,Pana Tadeusza”.
Pałac w Śmiełowie.Poza tymi imponujący murowanymi rezydencjami warto odwiedzić mniejsze, ale jakże urocze, obiekty drewniane w Wielkopolsce.
Choć Wielkopolska kojarzy się rolniczo (wszak to doskonałe i bardzo żyzne tereny, które nadają się nie tylko do uprawy pyr 😉), jest to także kraina lasów i jezior.
Jak widzicie, powodów, żeby odwiedzić Wielkopolskę jest wiele – poniżej prezentujemy najważniejsze atrakcje tego regionu.
Wnętrze koscioła w Buku.Największe atrakcje turystyczne Wielkopolski
1. Poznań
Zestawienie najciekawszych miejsc w Wielkopolsce zaczynamy od stolicy regionu. W naszym przewodniku po atrakcjach Poznania znajdziecie listę pomysłów na co najmniej trzy dni w tym mieście. Oczywiście zacząć można od koziołków na uroczym rynku, wycieczki na Ostrów Tumski czy rogali świętomarcińskich, ale polecamy nie ograniczać się tylko do tych tropów.
Do odkrycia czeka m.in. fascynująca historia Pogromców Enigmy, wizyta w ostatnim zamku pruskiego cesarza czy szukanie Abakanów w Parku Cytadela. Tu nie sposób się nudzić, my wracamy do Poznania regularnie!
Rynek w Poznaniu.2. Gniezno
W jubileuszu 1000-lecia Zjazdu Gnieźnieńskiego, przypadającego na 2025 rok, to miejsce to obowiązkowy punkt programu wycieczki po Wielkopolsce. Oczywiście chlubą miasta jest Katedra Gnieźnieńska na Wzgórzu Lecha, z bodaj najsłynniejszymi drzwiami w historii kraju.
Ale to nie koniec atrakcji – warte uwagi jest także Muzeum Początków Państwa Polskiego (tu polecamy też interesujące publikacje historyczne dla dzieci, dostępne w sklepiku) czy zwiedzanie Traktu Królewskiego śladami wesołych… królików! O co chodzi z królikami? Przekonajcie się na miejscu!
Widok na Katedrę z Rynku w Gnieźnie.3. Pałac w Rogalinie
Ośmielimy się zaryzykować tezę, iż to jedna z czołowych atrakcji Wielkopolski. Położony rzut kamieniem od Poznania kompleks zachęca do zwiedzania samego pałacu, a także otaczającego go parku ze słynnymi dębami rogalińskimi w roli głównej. W pobliżu samego pałacu znajdziecie jedne z najstarszych dębów w Polsce – Lecha, Czecha i Rusa.
A co w samym pałacu? W pamięci zapadły nam przepiękne wnętrza z cudowną biblioteką w roli głównej, a także opowieści o rodzie Raczyńskich (tak, to ci od słynnej biblioteki), do których należała rezydencja w Rogalinie.
4. Pocysterski zespół klasztorny w Lądzie
To zdecydowanie jedno z ciekawszych miejsc kultu w Wielkopolsce – a adekwatnie perełka na skalę całego kraju, bo w Lądzie znajdziecie jeden z najstarszych klasztorów w Polsce. Cystersów w te okolicy sprowadził w XII wieku sam Mieszko III Stary, a słynęli oni z „biznesowego” zacięcia i sprawnego gospodarzenia nadanymi im terenami.
Złoty okres funkcjonowania klasztoru przypadł na XVII wiek, spodziewajcie się więc porządnej porcji baroku. Opactwo funkcjonowało przez ponad 600 lat, a kres jego działalności położyła decyzja rosyjskiego zaborcy o kasacie. Zajrzyjcie do przepięknego kościoła i złapcie wyjątkowy klimat klasztornych krużganków. Uwaga praktyczna – dobrze zapoznać się z regulaminem zwiedzania, wejścia realizowane są tylko z przewodnikami i o konkretnych porach.
Klasztor leży w pobliżu rzeki Warty.5. Zamek w Gołuchowie
Ten zamek mógłby z powodzeniem zagrać w jakiejś czołówce filmu Walta Disney’a! Jego strzeliste wieże robią wrażenie, przywodząc na myśl rezydencje znad Loary. Polecamy zwiedzić także wnętrza i posłuchać opowieści o rodach Czartoryskich i Działyńskich. Obiekt otacza spory park z arboretum i zagrodą żubrów. Więcej ciekawostek i we wpisie o Zamku w Gołuchowie.
6. Szlak Piastowski w Wielkopolsce
Szlak Piastowski to flagowa propozycja turystyczna Wielkopolski – nic dziwnego, w końcu to w tym regionie „zaczęła się” Polska. To produkt trans-wojewódzki, wykraczający poza granice administracyjne wielkopolskiego, osadzony także w województwie kujawsko-pomorskim. Szlak przebiega na dwóch osiach: północ-południe i wschód-zachód, łączących ponad 30 miejscowości, a te dwie linie przecinają się w Gnieźnie.
Na szlaku umieszczono najważniejsze miejsca związane z historią Piastów, m.in. dawne grody, ośrodki władzy państwowej czy kościelnej. Podążając tym śladem, możecie z łatwością zaplanować wycieczkę po najważniejszych zabytkach kulturowych Wielkopolski, a dzięki aplikacji z wbudowanym przewodnikiem po 18 miejscach, bez większego wysiłku zagłębić temat. Na Szlaku Piastowskim realizowane są także regularne imprezy – np. Koronacja Królewska w Gnieźnie czy Dziady w Gieczu.
Ruiny kościoła grodowego w Ostrowie Lednickim.7. Muzeum Pierwszych Piastów w Lednicy i Ostrów Lednickich
Obiektem Szlaku Piastowskiego, który wymaga osobnej wzmianki jest Ostrów Lednicki. Na wyspę dopływa się promem, a zwiedzić można pozostałości po pierwszych wydarzeniach w historii Polski – m.in. kamienną budowlę pałacowo–sakralną i relikty grodu Mieszka I oraz Bolesława Chrobrego. Być może to właśnie na Ostrowie Lednickim Mieszko I przyjął chrzest…
Fascynujący jest też sam temat archeologii podwodnej, którą zwykło kojarzyć się z poszukiwaniem rozbitych statków – a tu, w Wielkopolsce, nurkowie-archeolodzy poszukują śladów po pierwszych Piastach, przeczesując tereny wokół historycznych mostów na wyspę. Najciekawsze znaleziska archeologiczne (nie tylko pozyskane z odmętów jeziora), znajdziecie na wystawie w Muzeum Pierwszych Piastów.
Palatium Mieszka I.8. Zamek w Kórniku
To zamek niezwykle charakterystyczny kształtem, z arcyciekawymi wnętrzami. Oprócz zwiedzania samego zamku, warto zarezerwować sobie czas także na spacer po arboretum i kawkę na uroczym rynku. Ciekawostką jest, iż z miastem związana jest Wisława Szymborska, której ojciec pracował dla zamku. Po więcej ciekawostek odsyłamy do wpisu o Zamku w Kórniku i do naszego zestawienia najciekawszych pałaców i zamków Wielkopolski.
Zamek w Kórniku z lotu ptaka. W tle Jezioro Kórnickie.
9. Klasztor Cysterek w Owińskach
To miejsce jest interesujące nie tylko ze względu na barokowy kompleks klasztorno-kościelny cysterek, ale także dlatego, iż znajduje się tam Park Orientacji Przestrzennej. To specjalny plac zabaw przygotowany także dla dzieci niedowidzących, a przy okazji estetyczny ogród. Z kolei w kompleksie klasztornym do zobaczenia są piękne stelle i polichromie.
Przyklasztorny ogród.10. Wielkopolski Park Narodowy
Wielkopolski Park Narodowy to niewielki, ale miły leśny azyl, rzut kamieniem od Poznania. Znajdziecie tu polodowcowe formy krajobrazu: moreny, ozy, głazy narzutowe i czyste jeziora. Na Wyspie Zamkowej na Jeziorze Góreckim znajdują się z kolei ruiny neogotyckiego zamku Klaudyny Potockiej – będące częścią rezerwatu ścisłego.
Na stronie WPN-u znajdziecie propozycje 8 różnych tras wycieczkowych o długości ok 8-10 km każda.
11. Zamek w Rydzynie
Zamek w Rydzynie to pewnie najmniej znana z wymienionych w tym zestawieniu rezydencji, a to, o dziwo… największy zamek w Wielkopolsce! W środku zachwyca wyjątkowa sala balowa, a możliwość przenocowania w zamkowych murach to dodatkowa atrakcja. Śliczne, choć niewielkie, jest także samo miasteczko Rydzyna, koniecznie więc udajcie się na spacer na rydzyński rynek.
Zamek w Rydzynie.12. Szlak Kościołów Drewnianych w Puszczy Zielonce
Jeśli lubicie klimat kameralnych, drewnianych kościołów, polecamy Szlak Kościołów Drewnianych w Puszczy Zielonce – to kompleks aż 12 dobrze zachowanych drewnianych kościołów, z czego najstarszy datowany jest na II poł. XVI wieku. Większość z nich położona jest blisko siebie, co sprawia, iż podążanie śladem drewnianych kościołów może stanowić pretekst do fajnej wycieczki rowerowej.
13. Dwory i pałace Wielkopolski
Ale te rezydencje to nie wszystko – w Wielkopolsce znajdziecie także dziesiątki kameralnych dworów szlacheckich, które wpisują się w to, co w naszej głowie określamy jako „typowo polski dworek”. Wystarczy dodać do tej listy pałace i pałacyki, a robi się pretekst do wycieczki po „dworskiej Wielkopolsce”. Najciekawsze miejsca, które umieścilibyśmy na trasie, to:
- Pałac w Śmiełowie związany z Adamem Mickiewiczem
- Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów w Antoninie (restauracja, miejsce noclegowe)
- Dwór w Koszutach – pięknie zachowany wielkopolski dwór szlachecki (w ramach Muzeum Ziemi Średzkiej)
- Pałac w Gułtowach (restauracja, miejsce noclegowe)
- Dwór w Gosławicach (w ramach Muzeum Okręgowego w Koninie)
- Kobylniki k. Szamotuł (tylko z zew.)
Pałac myśliwski Radziwiłłów w Antoninie.14. Kościół pw św. Mikołaja w Tarnowie Pałuckim
Czy wiecie, gdzie szukać najstarszego drewnianego kościoła w Polsce? W Wielkopolsce właśnie! Badania dendrologiczne wykazały, iż drewno użyte do wzniesienia kościoła w 1639 roku ścięto pod koniec XIV wieku. Nie udało się nam zajrzeć do środka (najlepiej umówić się z jednodniowym wyprzedzeniem), ale choćby krótka przerwa koło tego obiektu „po drodze” to fajny pomysł.
15. Nadwarciański Park Krajobrazowy
Nadwarciański Park Krajobrazowy to wyjątkowa w regionie ostoja ptaków oraz miejsce, w którym, ponad 300 kilometrów od morza, zobaczycie… wydmy! To tzw. wydmy śródlądowe, powstałe na skutek działania lodowca i stanowiące ogromne siedlisko ptaków – do zobaczenia m.in. Białe Góry, Piaskowa Góra czy okolice Wrąbczynka.
Wydmy śródlądowe.16. Skanseny w Wielkopolsce
Jeśli, tak jak my, lubicie skansenowe klimaty, polecamy zajrzeć do jednego z poniższych wielkopolskich skansenów. Z pewnością rzuci Wam się w oczy fakt, iż zabudowa w tym regionie należała do tych zamożniejszych – w końcu to urodzajna Wielkopolska, a przez długi czas także słynący z porządności pruski zabór.
- Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach – to bodaj najważniejszy skansen w Wielkopolsce, który słynie także z wydarzeń pokazujących z bliska dawną kulturę wiejską.
- Skansen w Wolsztynie (Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski)- wizytę w tym miejscu warto połączyć także z zajrzeniem do parowozowni Wolsztyn.
- Skansen i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu – to nietypowe miejsce z imponującą kolekcją artystycznych i pięknie wyrzeźbionych uli. Dobry pomysł na przystanek po drodze do Poznania.
Skansen w Dziekanowicach.
Skansen pszczelarski w Swarzędzu.17. Kalisz
W dyskusji o tym, czy Kalisz jest najstarszym miastem w Polsce, pojawiają się sporne głosy, ale wątpliwości nie ma, iż jego korzenie sięgają czasów średniowiecza. To miasto z uroczym rynkiem, zabytkowymi basztami i historycznymi katedrami.
Rynek i ratusz w Kaliszu.Niewątpliwą gratkę stanowi wejście na wieżę kaliskiego ratusza – w miarę wspinania się po kolejnych poziomach, poznajemy bliżej historię Kalisza, przedstawioną na ciekawej ekspozycji multimedialnej. Z tarasu widokowego na szczycie wieży widać pięknie panoramę kaliskiego rynku. Inne interesujące miejsca w Kaliszu to m.in. budynek Teatru im. Bogusławskiego, pobliska Fontanna Dnie i Noce oraz Rezerwat Archeologiczny w Kaliszu-Zawodziu.
18. Parowozownia Wolsztyn
Ta atrakcja Wielkopolski spodoba się nie tylko miłośnikom kolei! Parowozownia w Wolsztynie powstała w 1907 roku do obsługi otwartej w 1886 roku linii kolejowej Wolsztyn-Zbąszyń i najdłużej w całej Europie świadczyła przejazdy parowozami. w tej chwili miejsce oferuje przejazdy turystyczne, a za niewielką opłatą można pobuszować po parowozowni i poprzyglądać się zabytkowemu taborowi.
Polecamy też śledzić grafik przejazdów pociągów i „polować” na nie gdzieś na trasie – widok buchającej parą lokomotywy na tle wielkopolskich pól na chwilę pozwala zapomnieć, iż jest się w XXI wieku.
Jeśli lubicie nocować w nietypowych miejscach to wiedzcie, iż na terenie parowozowni można także przenocować!
19. Miasteczka Wielkopolski z wielką historią
Wielkopolska to niezwykle historyczny region, z bogatą historią, której można doszukiwać się także w mniejszych miejscowościach – o których pewnie wcześniej nie słyszeliście. Pyzdry, Czarnków, Śmiełów czy Szamotuły – to idealne pomysły na przystanki w drodze przez województwo.
Wiele z nich to ośrodki z kilkusetletnią historią, o której zdecydowanie nie przeczytacie w zwyczajowym zestawieniu „top atrakcji”. Zachęcamy jednak, żeby poznawać i te mniejsze ośrodki, bo znajdziecie w nich nietuzinkowe pamiątki, murale z historią w roli głównej i urocze, bardzo dobrze utrzymane zakątki. Zainteresowanych zapraszamy do naszego tekstu o „wielkiej historii małych miast”.
Mural w Pyzdrach.20. Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie
Teraz miejsce obowiązkowe dla miłośników podróży, więc i nas nie mogło tam zabraknąć. Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie to taka duża walizka z „pamiątkami z podróży” – spacerując po wystawie, czuliśmy się jak na jakimś tajemniczym strychu, na którym co krok zaskakują nas nowe przedmioty.
Arkady Fiedler to jeden z najwybitniejszych polskich podróżników, który pierwsze wyprawy odbywał jeszcze długo przed II wojną światową. Gdy ta zastała go na Tahiti, przedostał się do Anglii, biorąc udział w bohaterskich walkach. Jego tytuły, takie jak „Ryby śpiewają w Ukajali”, „Kanada pachnąca żywicą” czy „Dywizjon 303”, na stałe zagościły w kanonie lektur. Z podróży przywoził niezwykłe pamiątki, które prezentowane są w puszczykowskim domu – motyle, ze wzorem sowich oczu na skrzydłach, tabliczkę z nieodczytanym do dziś pismem z Wyspy Wielkanocnej czy egzotyczne maski.
21. Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa w Osiecznej oraz wielkopolskie wiatraki
Choć kilka osób łączy Wielkopolskę z obecnością drewnianych wiatraków, wszak to zawsze była taka „progresywna” kraina, okazuje się, iż w tym regionie udało się zachować rekordową liczbę drewnianych zabytków techniki.
Takim sercem wiatrakowej Wielkopolski zdecydowanie jest Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa w Osiecznej, po którym oprowadzają najwięksi pasjonaci wiatraków, jakich kiedykolwiek spotkaliśmy. „In-situ” wiatraki znajdziecie m.in. w Koszutach, Śmiglu, Grodzisku Wielkopolskim, Pępowie i Rydzynie.
Wnętrze wiatraka.
Wiatraki w Koszutach.22. Szlakiem budowli i kościołów drewnianych w Wielkopolsce
Poza wiatrakami w Wielkopolsce zachowało się sporo ciekawych drewnianych zabytków – i to nie tylko dworów i kościołów. W osobnym wpisie o drewnianych zabytkach Wielkopolski piszemy o najciekawszych z nich, w tym o Muzeum Stolarstwa i Biskupizny i wyjątkowym Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach. Tych atrakcji Wielkopolski nie znajdziecie w typowych zestawieniach, ale rozważcie, czy aby nie dodać ich do planu podróży.
Co jeszcze warto zobaczyć w Wielkopolsce
Choć w Wielkopolsce byliśmy już wiele razy, wciąż zostało nam kilka ciekawych miejsc do zobaczenia:
23. Kopalnia Soli w Kłodawie
Małopolska ma swoją kopalnię soli w Wieliczce i kopalnie w Bochni, a Wielkopolska Kłodawę. I choć kopalnia w Kłodawie nie załapała się na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, warto wiedzieć, iż to najgłębsza i największa kopalnia w Polsce, a zarazem jedyne źródło soli różowej w całej Europie.
24. Rezerwat Śnieżycowy Jar
To taka ,,jaskółka” zapowiadająca w Wielkopolsce wiosnę. W Małopolsce jedzie się na krokusy w Tatrach, a w Wielkopolsce na śnieżyce. To tu, najczęściej na przełomie marca i września, można oglądać przepiękne połacie kwitnącej śnieżnicy. Rezerwat leży na terenie Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych, więc trzeba mieć na uwadze, iż otwierany jest głównie sezonowo.
25. Skansen Filmowy Soplicowo w Cichowie
Skansen Filmowy Soplicowo to wyjątkowa, i darmowa, atrakcja Wielkopolski – wokół dworku spotkać można wiejskie zwierzęta, a w jego wnętrzach, niczym Zosia i Tadeusz, przenocować.
26. Puszcza Notecka
Puszcza Notecka to kompleks leśny położony na styku województw: wielkopolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego. To obszar, który mamy nadzieję kiedyś odwiedzić – na razie zapisaliśmy ,,do ulubionych” stronę z listą i opisem szlaków.
27. Spichlerz Polskiego Rocka
Szczególnie dla pokoleń z czasów PRL-u, wycieczka w to miejsce może powodem do wzruszeń – sprawdźcie stronę projektu po informacje o najnowszych wydarzeniach.
28. Pojezierze Wielkopolskie
Najsłynniejsze jezioro w regionie to jezioro Gopło, na granicy między Wielkopolską a Kujawsko-Pomorskim. To jezioro ,,wystąpiło” także w dramacie Słowackiego ,,Balladyna”, reprezentowane przez postać nimfy Goplany czy w ,,Starej Baśni” Kraszewskiego.
Najważniejszymi miejscówkami Pojezierza Wielkopolskiego są:
- Powidz i Jezioro Powidzkie
- Jezioro Ślesińskie
- Sierakowski Park Krajobrazowy
Po wielkopolskich wodach można żeglować lub spławiać się po Wielkiej Pętli Wielkopolski – najdłuższym szlaku wodnym w Polsce, liczącym ponad 700 kilometrów. Jak nazwa wskazuje, szlak wytyczono po pętli, dzięki czemu można „opłynąć” pokaźną część województwa. Na stronie projektu znajdziecie przewodniki nawigacyjne, listę marin i wypożyczalni sprzętu, a także informacje dot. śluz. Mieliśmy okazję przyjrzeć się fragmentowi Pętli koło Lądu w sierpniu i potwierdzamy, iż naprawdę ,,działo się” na wodzie.
