Zamek Królewski na Wawelu zaprasza na wyjątkową wystawę czasową: Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu. Ekspozycja po raz pierwszy w historii zestawia dzieła jednej z najwybitniejszych postaci sztuki współczesnej z renesansowymi arrasami z kolekcji Zygmunta Augusta.
W przestrzeni Sali Senatorskiej prezentowane są unikatowe abakany – przestrzenne tkaniny-rzeźby z sizalu – w bezpośrednim sąsiedztwie XVI-wiecznych, utkanych w brukselskich warsztatach, arrasów, wykonanych z wełny, jedwabiu oraz złotych i srebrnych. Zestawienie to tworzy nowe pole interpretacji dla obu typów dzieł, odsłaniając ich zaskakujące podobieństwa oraz różnice w funkcji, formie i znaczeniu.
Wystawa pokazuje, jak tkanina – niezależnie od epoki – może być nośnikiem głębokich treści estetycznych, duchowych i społecznych. Arrasy, pierwotnie dekorujące królewskie wnętrza, są manifestacją władzy, prestiżu i porządku świata. Prace Magdaleny Abakanowicz, schodzące ze ścian i zawieszane w przestrzeni, kwestionują te porządki, otwierając się na indywidualne przeżycie odbiorcy i refleksję nad ludzką kondycją.
Na wystawie można zobaczyć m.in. dzieła artystki: Red-Brown, Lady I, Queen, Ètroit, Abakan with Ropes, Black Garment 8 oraz Czarna (Black). Każdy z obiektów ujawnia charakterystyczną dla Abakanowicz ekspresję materii, organiczność i monumentalność formy, które nadają jej twórczości wymiar zarówno cielesny, jak i duchowy.
Wśród prezentowanych arrasów znajdują się wybrane werdiury o tematyce zwierzęcej na tle krajobrazów – m.in. Wilk pożerający zająca, Lis pożerający ptaka i królika, Żuraw z wężem w dziobie – oraz monumentalna tapiseria figuralna Bóg błogosławi rodzinę Noego. Dzięki zestawieniu z abakanami dawne tkaniny zyskują nowy kontekst – stają się częścią dialogu między przeszłością a współczesnością.
Sala Senatorska, w której odbywa się wystawa, została specjalnie przygotowana na potrzeby ekspozycji. W zaciemnionej przestrzeni, z zakrytymi oknami, arrasy i dzieła Abakanowicz tworzą sugestywną, niemal teatralną scenografię, która sprzyja kontemplacji i osobistemu doświadczeniu sztuki. Światło, kolor i faktura materiałów działają tu wspólnie, budując nastrój skupienia i wyciszenia.
Wystawa stawia pytania o miejsce sztuki współczesnej w historycznych przestrzeniach rezydencji królewskich oraz o nowe znaczenia, jakie może przyjmować dziedzictwo artystyczne, gdy spotyka się z nowoczesną formą wyrazu. Zestawienie dzieł sprzed niemal pięciu stuleci z awangardową sztuką XX wieku zachęca do refleksji nad przemianami sposobu myślenia o materii, przestrzeni i duchowości w sztuce.
Ekspozycji towarzyszy bogaty program edukacyjny: oprowadzania kuratorskie, warsztaty dla dorosłych i dzieci, spotkania tematyczne oraz publikacje przybliżające kontekst twórczości Abakanowicz i historię wawelskich arrasów. Dla wielu odwiedzających jest to nie tylko artystyczne przeżycie, ale także doświadczenie emocjonalne – spotkanie z dziełami, które poprzez tkaninę mówią o człowieku, jego sile, samotności i potrzebie tworzenia.
Bez reguł – tytuł wystawy – odnosząc się do słów samej artystki – oddaje ducha twórczości Magdaleny Abakanowicz, która łamała schematy, tworzyła nowe języki ekspresji i udowadniała, iż materia włókna może być równie sugestywna jak kamień czy brąz. W zestawieniu z renesansowymi arrasami jej prace nabierają dodatkowego znaczenia: stają się metaforą wolności, nieustannego przekraczania granic i poszukiwania sensu w świecie pełnym sprzeczności.
Wystawa Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu trwa do 6 stycznia 2026 roku i jest jednym z najważniejszych wydarzeń artystycznych końca roku w Polsce. To wyjątkowe spotkanie tradycji z nowoczesnością, w którym historia i współczesność splatają się w niezwykle sugestywną opowieść o sztuce, wolności i człowieku.
Oprowadzenie kuratorskie zaplanowane jest na 29 listopada – obowiązują bilety wstępu. Dodatkowo, Zamek Królewski na Wawelu przewidział również inne wydarzenia towarzyszące – warsztaty, oprowadzania tematyczne i działania edukacyjne dla różnych grup odbiorców.
