Cześć Przyjaciele!
Gdańsk jest miastem, którego dzieje sięgają do X wieku, miastem budowanym przez wiele osób, słynącym z zabytków, położenia i swej niezwykłej historii.
Wiele o Gdańsku wiemy, jednakże, raz na jakiś czas, robimy wielkie oczy. Bowiem stolica Pomorza kryje MNÓSTWO ciekawostek i mniej znanych faktów.
Już kilka lat temu opublikowałem dla Was zestawienie siedmiu ciekawostek związanych z Gdańskiem. Wpis przeczytacie klikając TUTAJ.
W niniejszym artykule przygotowałem dla Was 7 ciekawostek/mało znanych faktów o Gdańsku, kontynuując rozpoczętą niemal 4 lata temu serię (choć były też inne wpisy na ten temat).
Dla niektórych z Was będą to super odkrycia, dla innych odgrzewane kotlety. Mam jednak nadzieję, iż zestawienie tych właśnie ciekawostek przypadnie Wam do gustu.
Bez zbędnego przedłużania – zapraszam do zapoznania się z siedmioma ciekawostkami o Gdańsku!
1. Wielka Aleja dłuższa niż Pola Elizejskie
Wielka Aleja Lipowa została założona dzięki staraniom ówczesnego burmistrza Gdańska – Daniela Gralatha. Na ten cel sprowadzono z Holandii 1416 lip i posadzono w czterech rzędach na długości 2 km. Co ciekawe, słynne Pola Elizejskie w Paryżu mają 1910 metrów. Wielka Aleja w Gdańsku ma już ok. 250 lat, zatem jasnym jest, iż tylko część (około 1/4) drzew to oryginalne okazy, jakie posadzono w drugiej połowie XVIII wieku.
Rzecz jasna w stolicy Francji mamy do czynienia z WIELKOMIEJSKĄ przestrzenią ciągnącą się przez przez mocno zurbanizowane tereny, w Gdańsku zaś Wielka Aleja łączy Historyczne Śródmieście z dzielnicą Wrzeszcz. Mimo tego dobrze wiedzieć, iż nasza Wielka Aleja jest dłużna niż słynne Avenue des Champs-Élysées.
2. 28 % ulic w centrum Gdańska posiada nazwy ze średniowiecza
Urbanistyka bądź nazewnictwo są “zabytkami”, które potrafią przetrwać dłużej niż niejeden budynek. W Historycznym Śródmieściu Gdańska można się doliczyć około 250 ulic, z czego 28 % ma nazwy pochodzące sprzed 1500 roku, czyli z średniowiecza. Przez ponad 500 lat wiele się wydarzyło, dużo zmieniło, miasto zostało obrócone w gruzy i odbudowane, a mimo tego, nazwy przetrwały. Nierzadko wraz z nazwami przetrwała urbanistyka, a więc plan wykreślony wiele set lat temu. Niesamowite spotkanie z historią.
3. Ogród botaniczny z ananasowcami!
Wiele osób kojarzy nazwę “Brabank” dzięki nazwie nowego osiedla w pobliżu Muzeum II Wojny Światowej i ujściu Kanału Raduni do Motławy. Dawniej była tutaj pierwsza gdańska stocznia remontowa. Z czasem charakter miejsca się zmieniał, zbudowano kilka domów, przy których zakładano ogrody. W tym jeden szczególnie ciekawy.
Ogród Botaniczny, założony przez gdańskiego uczonego Johanna Philippa Breynego był wyjątkowy pod kątem hodowanych tam roślin. W ogrodzie rosło 118 ananasowców! choćby w tej chwili taka kolekcja ananasowców robiłaby wrażenie, a jakie musiała robić w XVIII wieku?
4. Jedna z największych tego typu imprez w Europie
Jarmark Św. Dominika w Gdańsku odbył się po raz pierwszy w 1260 roku. Został on ustanowiony bullą papieską Aleksandra IV na wniosek dominikanów. To już 763 lata tradycji! Przez lata impreza rozrosła się do imponujących rozmiarów. Miliony zwiedzających, setki handlujących, od kilku lat coraz wartościowsze produkty z różnych części Polski i świata. To jeden z najstarszych jarmarków w Polsce i trzecia największa tego typu impreza w Europie. To robi wrażenie.
5. Wiecie, iż Główne Miasto od zachodu miało więcej bram?
Główne Miasto, również od strony zachodniej, miało bramy. Ściślej, więcej bram. w tej chwili mamy tutaj Bramę Złotą, Zespół Przedbramia i Bramę Wyżynną. Jeszcze na początku XIX wieku, zobaczylibyśmy trzy inne bramy.
Otóż u wylotu ulicy Św. Ducha stała Brama Ludwisarska. Zbudowana w drugiej połowie XIV wieku, rozebrana w 1803 roku. Zwą nazwę zawdzięczała od znajdujących się przy niej warsztatów gdańskich ludwisarzy.
Bramą Brandenburską wchodziło się na Targ Węglowy. Rozebrano ją w 1805 roku.
Najokazalszą była Brama Szeroka, która wraz z przedbramiem stała u wylotu ulicy Szerokiej. Bramę zbudowano w XIV wieku, rozebrana zaś w latach 1826-1831. Pozostałością po tym jakże ciekawym zabytku jest baszta, która przylegała do bramy głównej.
6. Architekt Olędzka i jej gdańskie dzieła
Zazwyczaj kiedy czytamy o architektach działających w Gdańsku, jednym tchem wymieniamy ludzi, tworzących w okresie tzw. “złotego wieku”. Historia Gdańska jest jednak o wiele dłuższa i bogatsza w bardzo interesujące osoby. Jedną z nich jest Pani Danuta Olędzka – polska architektka i urbanistka. Całkiem niedawno zdałem sobie sprawę, iż gdyby nie Pani Olędzka, Gdańsk nie byłby tym samym miastem!
Przykład pierwszy z brzegu? Pani Danuta Olędzka wraz z Tadeuszem Różańskim i Januszem Morkiem zaprojektowali słynny Falowiec przy ulicy Obrońców Wybrzeża – najdłuższy budynek mieszkalny w Polsce. Długi na niemal 900 metrów blok powstał w latach 1970-1973. W podobnym czasie wzniesiono Dom Technika w Gdańsku, którego autorką jest oczywiście wspomniana tutaj architektka. Poza tym spod ręki Pani Olędzkiej wyszedł m.in. budynek Centrum Sportu Akademickiego Politechniki Gdańskiej. Niesamowite móc zaprojektować coś dla uczelni, gdzie zdobyło się dyplom.
7. Ulica Czarne Morze, czyli miejsce, które zniknęło
Miasto to synonim słowa wizja. Aby założyć miasto, jak chociażby Zamość, trzeba mieć wielką wizję i pieniądze rzecz jasna. Podobnie jest z jego fragmentami. Całe miasto i jego części to efekt pewnej wizji lub odpowiedzi na potrzeby czasów. Dawniej tereny obecnej Zaspy i dalej Przymorza były totalnie niemal wolne od zabudowy. Dzisiaj? Sami wiecie.
To działa niestety również w drugą stronę. Tak jak można coś stworzyć, zaplanować, zaprojektować i zbudować, tak samo można coś stracić. I to bezpowrotnie.
Takim miejscem jest ulica Czarne Morze (Schwarzes Meer). Uliczka biegła u podnóża Biskupiej Górki, mniej więcej w miejscu jezdni trasy W-Z. Swą nazwę wzięła od wyrobiska i powstałego tam stawu z ciemną, zawiesistą wodą. Przeskoczmy do XIX wieku, kiedy to zniwelowano wały i zasypano fosy, a miasto mogło odetchnąć. Ul. Czarne Morze była zabudowana solidnymi kamienicami, w których mieszkali różni ludzie – robotnicy, urzędnicy, kupcy bądź rzemieślnicy.
W 1945 roku zabudowa ulicy Czarne Morze legła w gruzach. Później zbudowano w tym miejscu Trasę W-Z (Aleja Armii Krajowej). Cała okolica jest ZUPEŁNIE niepodobna do tego co widział w dzieciństwie Brunon Zwarra.
Kilka (ważnych) słów na koniec
Dziękuję Wam za lekturę nowego artykułu i wizytę na blogu. Mam nadzieję, iż powyższe ciekawostki o Gdańsku sprawiły, iż sami zaczniecie szperać jeszcze głębiej. Uwierzcie, takowych mniej znanych faktów nt. Gdańska jest cała masa.
Zerknijcie proszę na kanał YouTube “Stary Ziomek i Morze”
