Wycieczka w góry to zawsze niezapomniane przeżycie, nie ma nic lepszego niż przebywanie w górskim otoczeniu. Świeże powietrze, cisza i spokój, oszałamiające widoki — to wszystko można znaleźć w górach. O ile piesze wycieczki mogą być wspaniałe, niosą też ze sobą realne ryzyko.
Na szczęście istnieje wiele sposobów, aby to ryzyko zminimalizować. Poniższe porady zostały napisane, aby pomóc Ci przygotować się do górskich wycieczek.
1. Zaplanuj wycieczkę
Przed wyruszeniem na szlak należy zaplanować wyjście.
Powinieneś wiedzieć, ile czasu masz w przybliżeniu na przejście całej trasy, ile czasu chcesz zrobić na przerwę i o której planujesz wrócić.
Bądź konsekwentny w realizowaniu planu, od chwili zaparkowania samochodu do momentu wejścia na szczyt i od przerwy na szczycie do powrotu do samochodu. Sprawdź, kiedy robi się ciemno i policz czas wycieczki tak, żeby zdążyć, wrócić przed zmrokiem.
Podczas obliczania należy pamiętać, żeby dodać dodatkowy czas na nieprzewidziane okoliczności. Dlatego zaleca, aby zacząć wcześniej i ostrożnie podchodzić do ram czasowych. Co najważniejsze, bądź realistą i dobierz czas oraz cel wycieczki do swoich możliwości fizycznych.
Przedstaw ten plan przynajmniej jednej osobie, której nie będzie na wycieczce. jeżeli nie wrócisz na czas, ktoś będzie mógł w razie potrzeby przekazać te informacje osobą, które będą Cię szukać.
2. Sprawdź prognozę pogody
Po ustaleniem planu wycieczki na dzień przed wyjściem sprawdź prognozę pogody. Istnieje wiele dobrych aplikacji, które możesz zobaczyć lub przejrzeć bezpośrednio na miejscu. Pamiętaj, iż pogoda na terenach górskich jest bardziej dynamiczna i może być inna niż przewidywana. Warunki lokalne mogą się znacznie różnić od tych zapowiadanych.
Przed wyjściem w konkretny dzień sprawdź ponownie prognozę pogody. Możliwe, iż warunki się zmieniły. Dodatkowo dowiedz się, jakie niekorzystne zjawiska pogodowe są najbardziej prawdopodobne o tej porze roku i jak się zachować w razie ich wystąpienia. W okresie letnim choćby przy najlepszej prognozie pogody, burze mogą nadejść gwałtownie i nieoczekiwanie.
Burze to powszechne zagrożenia latem w górach. jeżeli złapie Cię w trakcie w wędrówki, najlepiej zawrócić i jak najszybciej schodź niżej. Unikaj także wysoko położonych i otwartych obszarów, wysokich obiektów, jak drzewa oraz zbiorników i cieków wodnych. Zapoznaj się również ze szczegółowym postępowaniem w trakcie burzy.
W terenie górskim choćby niewielkie zmiany pogody mogą uczynić całą wędrówkę bardziej ryzykowną. Na przykład lekki deszcz, który zaczyna padać w drodze na szczyt, może sprawić, iż schodzenie z powrotem będzie niebezpieczne.
3. Noś odpowiednią odzież i buty
Kiedy wiesz, w jakim rejonie, na jakiej wysokości i jak długo będzie trwała wycieczka oraz jaka temperatura tam będzie występować, wtedy łatwiej jest się przygotować. W górach sprawdza się noszenie odzieży warstwami na tzw. cebulkę. Gdy zrobi się gorąco lub zimno, możesz ściągnąć lub ubrać jeden z elementów odzieży.
Musisz upewnić się, iż Twoje obuwie jest trwałe, wygodne i odpowiednie do warunków górskich. Dotyczy to szczególnie wędrówki w wyższe partie gór.
Aby uniknąć problemów, niezbędne jest prawidłowo dopasowane obuwie z dobrą amortyzacją i przyczepnością. Dobre buty pomogą Ci również zapobiec powstawaniu pęcherzy, które są jednych z najczęstszych przeszkód w trakcie wędrówki.
Jeśli nie wiesz, jaka para będzie odpowiednia, odwiedź specjalistyczny sklep z obuwiem górskim. Po zakupie warto przetestować buty w domu lub na krótkiej wędrówce.
Unikaj również bawełnianych skarpet. Zatrzymują one wilgoć ze spoconych stóp, dzięki czemu na skórze łatwiej tworzą się pęcherze. Zamiast tego wybierz skarpety trekkingowe wykonane z materiałów takich jak wełna merino. Odpowiednie odprowadzają wilgoć i zmniejszają tarcie, dzięki czemu będziesz mieć suche stopy podczas wędrówki.
Weź ze sobą również plastry na odciski. Gdy tylko poczujesz dyskomfort, zatrzymaj się i sprawdzić stopy pod kątem oznak powstającego pęcherza — takie miejsce jest przeważnie zaczerwienione i podrażnione. A jeżeli włożysz nowe nierozchodzone buty lub masz problem z miejscem, w którym łatwo robią się pęcherze, rozważ nalepienie plastrów przed wycieczką.
4. Poświęć trochę czasu w nawigację
Prześledź dokładny przebieg podejścia i zejścia, przestudiuj go przed wędrówką. Zapakuj mapę papierową do plecaka. Pamiętaj, choćby jeżeli masz mapę w telefonie, możliwe, iż nie będziesz mieć zasięgu w górach lub telefon może się wyłączyć. Bateria w telefonie szybciej się wyładowuje w niskich temperaturach.
Podczas wycieczki nie spiesz się, aby określić adekwatną drogę. Lepiej jest się zatrzymać i uważnie rozejrzeć, zamiast podążać ścieżką, co do której nie masz pewności, iż jest adekwatna. Cofanie się wymaga czasu i psuje plan wycieczki.
5. Nie podejmuj niepotrzebnego ryzyka
Przebywanie w górach nie jest pozbawione ryzyka. jeżeli teren staje się zbyt stromy lub trudny technicznie, przed podejściem zastanów się, czy będziesz w stanie później stamtąd zejść.
Zawsze rozważaj rzeczy, które mogą pójść nie tak i staraj się przewidzieć takie sytuacje. Noś kask, w miejscach, gdzie z góry może spaść kamień. Na wymagających szlakach np. Orla Perć lub na Rysy zastanów się nad sprzętem do auto-asekuracji, czyli zabraniem uprzęży i lonż z karabinkami.
Pamiętaj, iż pomimo sprawdzenia warunków pogodowych, które były dobre, może się zdarzyć, iż mimo wszystko pogoda zmieni się na złą. Obserwuj niebo i naucz się rozpoznawać znaki zwiastujące zmianę pogody na gorszą i wystarczająco wcześnie decyduj o zawróceniu.
6. Dobrze spakuj swój plecak
Nie ma jednego adekwatnego sposobu na spakowanie. Rozłóż cały swój sprzęt w domu i wypróbuj różne opcje pakowania, aż znajdziesz ten, który najbardziej Ci odpowiada. Plecak po spakowaniu musi dobrze leżeć na plecach. Nie noś go zbyt nisko i dopasuj go odpowiednio dzięki specjalnych pasków.
Plecak może spakować tak:
- Strefa dolna: dobra na lżejszy, nieporęczny sprzęt i przedmioty, które nie będą od razu potrzebne np. kurtka przeciwdeszczowa lub apteczka.
- Strefa środkowa: odpowiednia dla cięższych przedmiotów, takich jak dodatkowa woda, jedzenie lub sprzęt do wspinaczki.
- Strefa górna: dobra na lżejsze, bardziej masywne przedmioty, których możesz potrzebować w podróży.
Potrzebne rzeczy, takie jak mapa, okulary przeciwsłoneczne lub szybka przekąska, noś gdzieś w kieszeni na akcesoria lub w łatwo dostępnym miejscu.
Więcej o prawidłowym pakowaniu plecaka tutaj...
7. Spakuj niezbędne rzeczy
Pakując się na wycieczkę górską, zwłaszcza całodzienną powinieneś mieć ze sobą kilka niezbędnych rzeczy.
Część z nich to:
- Apteczka: z podstawowym wyposażeniem
- Nawigacja: mapa, kompas i GPS
- Ochrona przeciwsłoneczna: krem przeciwsłoneczny, okulary przeciwsłoneczne, czapka z daszkiem
- Odzież: kurtka / płaszcz przeciwdeszczowy, dodatkowe warstwy odzieży, czapka i rękawiczki
- Oświetlenie: najlepiej czołówka
- Jedzenie: kanapka, baton, suszone owoce
- Nawodnienie: woda do picia.
Lista nie jest pełna i pakując plecak, należy ją dostosować do charakteru wycieczki.
8. Weź wystarczającą ilość jedzenia i picia
W normalny dzień powinnyśmy wypić ponad dwa litry wody. W trakcie wysiłku fizycznego, jakim niewątpliwie jest wędrówka górskimi szlakami, organizm będzie ją wypacał. Dodatkowo więcej będziemy pić w trakcie letnich dni. Dokładna ilość wody, której potrzebujesz, będzie zależeć od okoliczności i intensywności Twojej wędrówki, a także od uwarunkowań twojego organizmu.
Niezwykle ważne jest, aby mieć przy sobie wystarczającą ilość wody, ale nie za dużo. Trzeba uważać, żeby nie przesadzić, bo nadmiar to dodatkowe kilogramy obciążenia na plecach. W trakcie wędrówki możemy czerpać z naturalnych źródeł, ale pamiętaj, iż w wyższych partiach gór już jej nie będzie.
Staraj się zabrać ze sobą jedzenie nie tylko z węglowodanami, ale także z białkiem. Gdy jesteś aktywny przez cały dzień, Twoje ciało bardzo potrzebuje białka. W trakcie wycieczki na krótkich postojach energie możesz dostarczyć poprzez zjedzenie np. batoników, suszonych owoców, orzechów.
Dowiedz się więcej co należy zabrać na wycieczkę górską.
9. Dowiedz się, co robić w nagłych wypadkach
Zapamiętaj i wpisz w telefonie numer alarmowy do pogotowia górskiego, warto również zainstalować aplikację ratunek. Dobrze jest też znać podstawowe działania pierwszej pomocy.
Zawsze należy mieć przy sobie apteczkę pierwszej pomocy zawierającą podstawowe wyposażenie. I nie zapomnij powiadomić kogoś w domu, gdzie jesteś i kiedy wrócisz.
10. Miej plan awaryjny lub zawróć
Częścią planu każdej wędrówki powinno być to, co zamierzasz zrobić w sytuacji awaryjnej. Jeżeli warunki i okoliczności są niesprzyjające, musisz wiedzieć, kiedy zawrócić albo mieć plan B.
Łatwiej będzie być elastycznym, jeżeli weźmiesz pod uwagę inny cel poza tym pierwotnym. jeżeli nie dotrzesz tam, gdzie planowałeś, przez cały czas może to być niesamowita przygoda. Zawsze możesz zaplanować następną wycieczkę w innym terminie i ponownie tam wrócić w bardziej sprzyjających warunkach.
11. Nie chodź sam i wędruj z odpowiednimi osobami
Nie chodź sam na wycieczki w góry, w razie wypadku nie będzie miał ci, kto udzielić i wezwać pomocy.
Jeżeli idziesz z grupą, upewnij się, iż znasz doświadczenie ludzi, z którymi będziesz wędrować. Zorientuj się również co do swojej roli w grupie, jeżeli idziesz z osobą mniej doświadczoną, będziesz musiał przejąć inicjatywę. Upewnij się, iż te kwestie są jasne przed wycieczką.
Kluczem udanej wycieczki w górach jest towarzystwo kogoś, z kim dobrze się czujesz. Z taką osobą możesz się pośmiać i porozmawiać na wiele tematów, ale kiedy sprawy stają się poważne, będziesz chciał być z kimś, kto zachowuje spokój i traktuje sytuację poważnie.
Jeżeli nie masz dobrego kompana w góry, dobrym pomysłem będzie wynajęcie lokalnego przewodnika górskiego.
12. Chroń się przed słońcem
Aby uniknąć upałów, większość doświadczonych turystów wyrusza wczesnym rankiem.
Przed wycieczką w słoneczny dzień posmaruj każdy odsłonięty fragment skóry filtrem przeciwsłonecznym. Inną możliwością jest odzież uszyta z materiału chroniącego przed słońcem.
Noś okulary przeciwsłoneczne i czapkę z daszkiem, aby osłonić głowę. Aby uchronić się przed skutkami nadmiernego ciepła oraz tych zagrażających życiu (udar cieplny), trzeba odpowiednio nawadniać organizm i robić częste przerwy najlepiej w cieniu.
Podczas wycieczki w upalne dni zwróć uwagę na to, jak się czujesz i podejmij działania przy pierwszych oznakach problemu. jeżeli Ty lub ktoś z Twojej grupy doświadcza objawów przegrzania, takich jak ból głowy, zawroty głowy, nudności i dezorientacja, koniecznie zrób przerwę. Następnie, jeżeli to możliwe, przenieść poszkodowanego w chłodne i zacienione miejsce, wezwij pomoc, podaj wodę do picia oraz zmocz głowę.
13. Pozostań na szlaku
W Tatrach do dyspozycji turystów jest wiele kilometrów znakowanych szlaków. Ze względu na własne bezpieczeństwo, innych turystów i potencjalną grupę ratowników, należy pozostać na szlaku i z niego nie schodzić.
Zejście ze szlaku znacznie zwiększa ryzyko wypadku. Co więcej, jeżeli zgubisz się lub będziesz mieć wypadek poza szlakiem, akcja ratunkowa będzie znacznie trudniejsza i bardziej niebezpieczna.
Zejście ze szlaku prowadzi również do niszczenia dzikiej przyrody i naraża Cię na spotkanie z niedźwiedziem. Tym bardziej jest to niebezpiecznie, gdy wejdziemy na teren, gdzie nie będzie się Ciebie spodziewać. Dodatkowo poza szlakiem będziesz niszczyć roślinność, przeszkadzać zwierzętom, powodować erozję.
14. Wybierz się na krótką wycieczkę przed tą dłuższą
Dobrze odbyć krótką wędrówkę przed dłuższą, zwłaszcza jeżeli jesteś początkującym turystą. Możesz wtedy wypróbować wagę plecaka, sprawdzić but. Co więcej, jeżeli na szlak wychodzisz za przysłowiowego biurka, Twój organizm będzie miał szanse przestawić się na wysiłek.
15. Zachowaj szczególną ostrożność wracając
Druga połowa wędrówki lub koniec dnia to większa szansa na wypadek jak poślizgnięcie się, potknięcie i upadek. Dzieje się tak, ponieważ Twoja siła jest już mniejsza, mięśnie nóg są zmęczone, a Twój umysł może być bardziej skoncentrowany na dotarciu do mety niż na następnym kroku. Nie spiesz się i uważaj, gdzie stawiasz kroki.
