Tatry są najwyższym i najpiękniejszym gniazdem skalnym łańcucha Karpat i nieodłącznym elementem przyrody w tym rejonie Europy Środkowej. Pośród pasm europejskich gór wysokich Tatry mogą konkurować choćby z Alpami. Co prawda nie są ani tak wysokie, ani tak potężne i nie posiadają lodowców, mają natomiast inne walory.
Spośród wszystkich gór Europy wyróżniają się swą bogatą rzeźbą i wyjątkowym krajobrazem skalnym. Tatry to jedno z najbardziej malowniczych pasm górskich. Poniżej lista dziesięciu najładniejszych dolin tatrzańskich, zachwycających o każdej porze roku.
1. Dolina Białej Wody
Dolina Białej Wody jest największą i jedną z najwspanialszych spośród dolin tatrzańskich. Długość jej wynosi ponad 10 km. W dolnych partiach jest porośnięta lasem oraz rozległymi zielonymi łąkami. Górna część doliny jest skalista, rozgałęziające się wachlarzowato na mniejsze i większe doliny, które tworzą wspaniały amfiteatr o iście alpejskim charakterze.
Niesamowitym przeżyciem będzie wycieczka prowadząca z Łysej Polany przez Dolinę Białej Wody, dolne partie Doliny Kaczej i Litworową Dolinę na Rohatkę lub Polski Grzebień.
Z Rohatki można zejść Staroleśną Doliną przez Siodełko do Starego Smokowca, a z Polskiego Grzebienia przez Dolinę Wielicką do Tatrzańskiej Polanki, tę trasę można przejść w odwrotnym kierunku lub wrócić tą samą trasą do miejsca rozpoczęcia wycieczki.
Punktem wypadowym do Doliny Białej Wody jest Łysa Polana, skąd rowerzyści mogą dojechać dnem doliny do słynącej ze wspaniałych widoków Polany Biała Woda, dalszą część trasy można pokonać tylko na piechotę. W trakcie wędrówki dolną częścią doliny możemy podziwiać strome zbocza Młynarza oraz fantastyczną panoramę szczytów leżących w głównym grzbiecie Tatr Wysokich na czele z największym Gerlachem.
Z głównego grzbietu opadają stromo okazałe ściany trzech szczytów: Żłobistego Szczytu, Rumanowego Szczytu i Ganku. W trakcie wędrówki doliną można również podziwiać wspaniałe górskie jeziora m.in. Zielony Staw Kaczy, Litworowy Staw oraz Zmarzły Staw.
Niewątpliwą zaletą tego rejonu Tatr jest cisza i spokój, jaki tutaj panuje, choćby w szczycie sezonu wakacyjnego spotkamy tutaj niewielu wędrowców.
2. Dolina Kieżmarska
Należy do najpiękniejszych i jest najdalej na wschód wysunięta doliną słowackich Tatr Wysokich. Usytuowana jest na granicy dwóch geologicznie i morfologicznie odmiennych obszarów Tatr Wysokich i Tatr Bielskich.
Licząca 7 km długości w dolnej części porośnięta lasem, w górnej części doliny jej główna oś się załamuje, dzieląc ją na trzy różne krainy: Dolinę Koperszadów Przednich, Dolinę Białych Stawów i Dolinę Zielonego Stawu.
Według pierwszych przekazów podwaliny pod tradycję turystyczną w tym rejonie położyła pani zamku kieżmarskiego Beata z Kościelisk Łaska, które rzekomo dotarła do doliny w 1565 roku.
Dolina Zielona Kieżmarska jest słusznie uważana za najbardziej malowniczą dolinę po południowej stronie Tatr. Wspaniale wygląda otoczenie schroniska nad Zielonym Stawem, nad którym wznosi się charakterystyczny kształt Jastrzębiej Turni. Niezwykle efektownie prezentuje się stąd wspaniały widok na stromą 900-metrową północną ścianę Małego Kieżmarskie Szczytu, najwyższą w całych Tatrach.
Wspaniałe wrażenie robi wysokogórska atmosfera Dzikiej Doliny i Miedzianej Kotliny, na której krańcu strome skalne urwiska sięgają aż po Łomnicę. Na południowym zachodzie Kotlina Miedziana jest otoczona Granią Wideł, a jej północne ściany przecinają grzędy skalne. Ów skalny amfiteatr dostarcza niezapomnianych widoków.
Dolina Kieżmarska najwspanialej prezentuje się na jesień, porastające jej dolną część drzewa liściaste przybierają wówczas fantastyczne kolory.
3. Dolina Mięguszowiecka
Dolinę i jej otoczenie uważa się za najpiękniejsze po słowackiej stronie Tatr Wysokich. Uważana za jedną z największych ma typowo alpejski charakter i liczy ponad 7,5 km długości. W części środkowej rozgałęzia się w dolinki boczne.
Dolne partie doliny są porośnięte lasami i w tym miejscu jest ona stosunkowo wąska. W części środkowej dolina rozgałęzia się wachlarzowato na doliny boczne i ich górne piętra. Najwyższe partie doliny wznoszą się progami, tworząc większe i mniejsze stawiarskie ściany, za którymi znajdują się liczne jeziora górskie.
Najbardziej znane jezioro w dolinie to Popradzki Staw, w jego okolice prowadzą dwie drogi: jedna od przystanku tatrzańskiej kolejki Popradzki Staw druga od Szczyrbskiego Jeziora.
Ponieważ Popradzki Staw jest równie popularny co Morskie Oko, w okresie wakacyjnymi a zwłaszcza weekendy, należy spodziewać się tutaj tłumów turystów.
Od Popradzkiego Stawu dostępnych jest kilka znakowanych szlaków prowadzących w górne partie Doliny Mięguszowieckiej. Wspaniale prezentuje się Hinczowy Staw, największe i najgłębsze jezioro słowackiej części Tatr osłania od północy masyw Mięguszowieckich Szczytów. Znad stawu można wspiąć się na jeden z dostępnych szlakiem szczyt — Koprowy Wierch.
Znaczna część odwiedzających Tatry turystów pragnie zdobyć Rysy i właśnie od Popradzkiego Stawu wiedzie czerwono znakowany szlak na ten wierzchołek. W trakcie wycieczki na najwyższy szczyt polski turystom towarzyszy zapierający dech w piersiach widok na strzeliste szczyty Tatr wysokich.
Po drodze znajduje się najwyżej położone Schronisko pod Rysami na wysokości 2250 m, z którego okolic można podziwiać igły skalne Smoczej Grani.
4. Dolina Małej Zimnej Wody
Bardzo piękna tarasowata dolina, leżąca po południowej stronie Tatr Wysokich liczy 4,5 km długości. Dolna, lesista część doliny wznosi się dosyć stromo w górę, środkową porasta kosodrzewina i różnorodne kwiaty. Jest bardziej połoga w górnej części, skrytej za potężną stawiarską ścianą Wielki Stok.
Najciekawiej prezentuje się górne piętro Doliny Małej Zimnej Wody, czyli Dolina Pięciu Stawów Spiskich. Znajduje się tutaj Schronisko Téryego wybudowane na krawędzi kotła polodowcowego. W tych partiach Doliny Małej Zimnej Wody leżą najwyżej położone jeziora Tatr Wysokich, pod Lodową Przełęczą, na wysokości 2157 m usytuowany jest Lodowy Stawek po przeciwległej stronie doliny, pod Baranimi Rogami na wysokości 2207 m, leży Barani Stawek, płytkie i wysychające latem jeziorko.
Szczyty górujące wokół Pięciu Stawów Spiskich stanowią ucztę dla osób spragnionych niesamowitych widoków górskich. Podziwiać można wierzchołki o malowniczych kształtach, jak i ciekawych nazwach: Łomnica, Durny Szczyt, Baranie Rogi, Lodowy Szczyt. Mniej znane są pomniejsze szczyty i turnie skalne o tak samo ciekawych kształtach i jeszcze bardziej wymyślnych nazwach, jak mały Lodowy Szczyt, Pośrednia Grań, Sokola Turnia, Drobna Turnia i Żółta Turnia. W otoczeniu Doliny Małej Zimnej Wody występuje ok. 46 igieł, kop, turni i szczytów.
Z Chaty Téryego można wyjść na Lodową Przełęcz i przejść do Doliny Jaworowej i zejść do Jaworzyny lub spróbować swoich sił przechodząc przez Czerwoną Ławkę do sąsiedniej Doliny Staroleśnej. Osoby, których celem jest schronisko, mogą przespacerować się do stawów w jego pobliżu. Wędrówka do Doliny Lodowej jest stosunkowo łatwa i przyjemna.
5. Dolina Staroleśna
Pięknie położona dolina należącą do jednych z największych w słowackich Tatrach Wysokich. Jej długość to 7 km umiejscowiona jest w środkowej części całego masywu.
Dolina turystycznie jest łatwo dostępna, a punkt wypadowy stanowi Siodełko, na które można wyjechać wagonikiem lub podejść pieszo ze Starego Smokowca.
Całorocznym celem wycieczek jest schronisko Chata Zbójnicka, jego otoczenie zapiera dech w piersiach. W drodze do schroniska można podziwiać dzikie, skaliste kształty Pośredniej Grani, a na przeciwnej stronie masywy Sławkowskiego Szyty i Staroleśnego Szczytu.
Od schroniska prowadzi szlak przez Przełęcz Rohatka, z której można zejść do Doliny Białej Wody i do Łysej Polany lub drugie po zejściu z przełęczy, trawersuje w kierunku Przełęczy Polski Grzebień a stamtąd do Doliny Wielickiej w kierunku Śląskiego Domu.
Atrakcją doliny są stawy, których w tym miejscu jest najwięcej ze wszystkich dolin tatrzańskich, chociaż część jest na ogół niewielka. Ciekawostką jest, iż na terenie Staroleśnej Doliny notuje się największe opady deszczu na Słowacji. Pod Świstowym Szczytem zarejestrowano 27100 mm opadów, natomiast w rejonie Zbójnickiej Chaty 2455 mm. Opady najczęściej występują w lipcu, najmniej przypada na luty.
6. Dolina Rohacka
Jest główną i największą częścią wielkiej Doliny Zuberskiej, jej długość mierzona od podnóży Rohacza Ostrego i Płaczliwego wynosi ok. 5,5 km. Dolina Rohacka ze względu na urok i rozmaitość form terenowych jest jedną z najwspanialszych dolin w całych Tatrach Zachodnich. Różnorodność i nie tak duża wysokość położenia nad poziomem morza form polodowcowych w Dolinie Rohackiej są ewenementem w Europie. Również niespotykane gatunki wysokogórskiej roślinności czynią to miejsce jeszcze bardziej fascynującym.
Jedną z największy atrakcji w dolinie są wspaniale umiejscowione stawy, wyjątkowość Rohackich Stawów polega na tym, iż znajdują się one 300-400 metrów niżej niż jeziora w Tatrach Wysokich.
Rejon Doliny Rohackiej jest jednym z ciekawszych celów turystycznych, przez dolinę prowadzą szlaki turystyczne na jedne z najciekawszych szczytów w tej części Tatr, jak Wołowiec, Rohacze, Banówka i Wielki Salatyn.
Jeżeli chcemy podziwiać dolinę w pełniej krasie to najlepiej wycieczkę zaplanować jesienią. Ciepłe kolory tej pory roku w połączeniu z wyniosłymi szczytami i leżącymi u ich stóp stawami będą niezapomnianym przeżyciem.
7. Dolina Kościeliska
Niezwykle popularna i uznawana za najbardziej malowniczą dolinę Tatr Zachodnich Dolina Kościeliska zachwyca ciągle zmieniającym się otoczeniem w trakcie wędrówki w jej głąb.
Smreczyński Staw w Dolinie Kościeliskiej jest największym i najbardziej znanym stawem polskiej części Tatr Zachodnich, jego położenie i otaczający krajobraz zachwyca o każdej porze roku. W dolinie można zobaczyć przewężenia skalne zwane bramami, potok górski, rozległe polany.
Niezwykle ciekawie wyglądają urwiskowe lasy, gdzie drzewa rosną uczepione niemal pionowo wapiennych skał. Dolina Kościeliska to miejsce, gdzie znajdziemy wiele miejsc związanym z krasem. Są to wąwozy utworzone przez spływające wody a w nich najbardziej znany Wąwóz Kraków, dużo jaskiń oraz ciekawych form skalnych tj. „kominy”, „mnichy”. Wartym zobaczenia w dolinie jest także źródło krasowe Lodowe Źródło wypływające powyżej Starych Kościelisk.
Ciekawym elementem doliny jest występujący w tym miejscu kulturowy wypas owiec, który mam miejsce w okresie od kwietnia do września. To w ten czas można spotkać pasące się stada owiec na jednych z polan w dolinie.
Dolinę Kościeliską warto zobaczyć o każdej porze roku, za każdym razem wygląda inaczej.
8. Dolina Gąsienicowa
Leżąca w dolinie Hala Gąsienicowa jest jednym z tych miejsc, które należy zobaczyć przebywając w tatrach. Powyżej rozpościera się wspaniała panorama wysokogórska dwóch wielkich cyrków skalnych. Oba są otoczone z trzech stron łańcuchem strzelistych, wysokich szczytów i turni.
Ponad wschodnim kotłem Czarnego Stawu Gąsienicowego wznoszą się stromo stoki Żółtej Turni, Granatów i Kozich Wierchów, nad zachodnim z Zielonym Stawem górują zaś ściany masywu Świnicy oraz Pośredniej i Skrajnej Turni. Obie kotliny przedziela wysoką barierą przepaścistych ścian granitowych grzbiet Kościelca i Małego Kościelca.
Dolina Gąsienicowa jest prawdziwym „pojezierzem” tatrzańskim przedzielona na dwie części wyniosłym grzbietem Kościelca. Znajdują się tutaj aż 21 górskich jezior, w większości leżących w piętrze hal otoczone górskimi kolosami. Cześć z nich jest mała i czasem całkowicie wysycha, inne mają kilkanaście hektarów powierzchni. We wschodniej części doliny znajduje się największy z nich Czarny Staw Gąsienicowy.
Graniami szczytów otaczających kocioł Czarnego Stawu biegnie słynny tatrzański szlak wysokogórski — Orla Perć. Bezpośrednio nad taflą jeziora wznosi się Kościelec. Powyżej kotła Czarnego Stawu Gąsienicowego, przy szlaku na Zawrat i do Koziej Dolinki znajduję się Zmarzły Staw Gąsienicowy. Przez znaczna część roku skuty lodem i choćby w lecie bywa pokryty krą.
Znad Czarnego Stawu Gąsienicowego wiodą szlaki turystyczne, przez Karb na Kościelec, do Zmarzłego Stawu Gąsienicowego, na przełęcz Zawrat, do Koziej Dolinki, na Kozi Wierch i na Granaty.
9. Dolina Pięciu Stawów Polskich
Klejnotem polskiej części Tatr Wysokich jest Dolina Pięciu Stawów Polskich. Jak nazwa wskazuje, dolina słynie z górskich jezior, których jest więcej, niż wynikałoby z nazwy. Oprócz pięciu stawów, od których nazwę bierze dolina (Przedni, Mały, Wielki, Czarny i Zadni) w dolinie znajdziemy jeszcze niewielkie — Wole Oko i Szpiglasowe Stawki. Łączna powierzchnia znajdujących się tu zbiorników wynosi aż 61 ha i pokrywają one prawie 10% powierzchni całej doliny.
Krajobraz tego miejsca jest niepowtarzalny, niema bowiem takiego drugiego miejsca w Tatrach aż tak wypełnionego stawami. Cały obszar doliny znajduje się powyżej krainy lasów, stąd wysokogórski charakter tego miejsca jest tutaj w pełni odczuwalny. Łańcuchy skalnych wierchów otaczają jej otwartą kotlinę szeroko zakreślonym kręgiem. Dolina Pięciu Stawów Polskich ma swój specyficzny urok, jesienią w pogodne dni panuje tutaj cisza i spokój.
Dolina Pięciu Stawów Polskich jest górną częścią Doliny Roztoki, przechodzi w nią ok. 70 m Wielka Siklawa, jest to jeden z najwspanialszych wodospadów w Tatrach. Siklawę powstaje z wody wypływającej z Wielkiego Stawu, tworząc potok Roztoka spadający ze skalnego progu wysokim wodospadem.
Przez dolinę przebiega kilka szlaków prowadzących na okoliczne szczyty, między innymi te należące do podniebnego szlaku Orlej Perci. Można również przejść jednym z dwóch szlaków do Morskiego Oka lub do sąsiedniej Doliny Gąsienicowej. Ciekawie wygląda usytuowane nad brzegiem Przedniego Stawu schronisko. Jest to jedno z najpiękniejszych budynków tego typu w całych Tatrach o architekturze wtopionej w pejzaż doliny.
10. Dolina Rybiego Potoku
Będąca główną odnogą walnej Doliny Białki jest jedną z najpiękniejszych dolin w Tatrach. Od wschodu ogranicza ja ramię Rysów, Grań Żabiego, przez którą biegnie polsko-słowacka granica, od zachodniej ramię Miedzianego i Grzbiet Opalonego.
Najwspanialej w dolinie prezentujesię jezioro polodowcowe Morskie Oko nazywane także perłą Tatr. To największe jezioro w całych Tatrach jest miejscem znanym niemal każdemu Polakowi.
Imponujący amfiteatr polodowcowego kotła Morskiego Oka jest typowo wysokogórski. Urwiska otaczające bezpośrednio jezioro należą pod względem krajobrazowym do najwspanialszych w Tatrach. Niezwykły widok znad Morskiego Oka przyciąga rzesze turystów, do kotliny Morskiego Oka opadają potężne i pionowe ściany Szczytów Mięguszowieckich, sięgające ponad 1000 metrów ponad taflę jeziora.
Wyżej sięgają piargi, a nad nimi ściany skalne, których kulminacją stanowią Rysy. Charakterystyczną ozdobą tego miejsca jest charakterystyczną igłą skalną wysunięta na północ od głównego grzbietu — strzelisty Mnich o jednolitej, niemal 300-metrowej ścianie skalnej. Przy sprzyjających warunkach pogodowych Mnicha można zobaczyć odbitego w tafli Morskiego Oka.
Po wyżej jeziora znajduje się Czarny Staw Pod Rysami, jego otoczenie tworzą strome stoki i ściany Niżnich Rysów, Żabiego Grzbietu i Wołowego Grzbiet. Znad brzegów jeziora biegną znakowane szlaki turystyczne na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem i na wierzchołek Rysów. Na morenie zamykającym Morskie Oko stoi zabytkowe schronisko turystyczne.
