Sensacyjne znaleziska kaliskich archeologów!

Dwie złote monety celtyckie, rzymskie zapinki, moneta orientalna z okresu wczesnego średniowiecza i wiele innych cennych artefaktów to dotychczasowe efekty prac powierzchniowych kaliskich archeologów w dorzeczu Prosny. Zdaniem badaczy, znaleziska są kolejnym potwierdzeniem tezy, że Kalisz jest miejscowością o najstarszej w Polsce metryce pisanej, która dwa tysiące lat temu byał ośrodkiem o dużym znaczeniu politycznym i gospodarczym. – Innymi słowy – Kalisia Ptolemeusza to bez wątpienia Kalisz – podkreślają archeolodzy

Do cennych znalezisk, jakie ujrzały światło dzienne należy zaliczyć także denary rzymskie, denary krzyżowe oraz bardzo cenną monetę bitą przez najstarszego syna Bolesława Krzywoustego, Władysława Wygnańca. – Jest też bardzo rzadka, ponieważ  dotychczas w naszym regionie udało się znaleźć taką monetę jedynie Krzysztofowi Dąbrowskiemu na osadzie wczesnośredniowiecznej przy ul. Wydarte. Ta jest druga – informuje archeolog dr Adam Kędzierski. 
Zbiór odnalezionych artefaktów uzupełniają antyczne przedmioty codziennego użytku, zapinki oraz biżuteria.
 – Znaleziska to dowód na kształtowanie się już w okresie rzymskim świadomości i organizacji państwowotwórczej na tych terenach. Świadectwo budowania struktur państwowych, które zapewniały bezpieczeństwo, handel, rozwój i bogacenie się. Mamy do czynienia z silnym ośrodkiem, który we wczesnym średniowieczu owocuje tworzeniem się struktur protopaństwowych. Złote monety wskazują na to, że w hierarchii organizacji społecznych w regionie, Kalisz/Kalisia był na samym szczycie a znaleziska pochodzące z terenu cesarstwa rzymskiego lub na nich wzorowane świadczą, że leżał na Szlaku Bursztynowym i dawał możliwości bogacenia się. Złote, srebrne i brązowe artefakty dowodzą, że społeczeństwo było bogate, że mieszkańców Kalisii stać było na takie kosztowne, importowane przedmioty. Reasumując – od okresu rzymskiego do wczesnego średniowiecza Kalisz i region był ośrodkiem o bardzo dużym znaczeniu – podsumowuje Leszek Ziąbka, kaliski archeolog.

Prace archeologiczne w dolinie Prosny zostały zapoczątkowane jeszcze w latach 50. ubiegłego stulecia, prowadzone w latach 60. i 70. przez wybitnego, polskiego archeologa, związanego z Kaliszem Krzysztofa Dąbrowskiego, a kontynuowane przez Tadeusza Baranowskiego (obaj byli kierownicy Stacji Archeologicznej w Kaliszu Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN – obecnie Instytut Archeologii i i Etnologii PAN) i wznowione w roku 2013. 
– Badania te prowadziliśmy na zlecenie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Przeprowadziliśmy wtedy prace weryfikacyjne na stanowiskach w dolinie Prosny, których efektem były znaleziska głównie z okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza. W raporcie dla NID zwróciliśmy uwagę na zagrożenia, które wymagają natychmiastowej interwencji archeologicznej. Chodzi m.in. o miejscowe plany zagospodarowania, poszerzanie planów zabudowy, intensywną uprawę ziemi oraz nawożenie pól zagrażające stanowiskom archeologicznym. Obecnie prowadzone prace są pokłosiem tego raportu. Innymi słowy, monitorujemy problem w dorzeczu Prosny a celem jest oczywiście dbałość o nasze wspólne dziedzictwo narodowe – podkreśla Leszek Ziąbka. 
– Znaleziska są lokalizowane za pomocą GPS, umiejscawiane i nanoszone na mapy. Powstaje dokumentacja z ich miejscem występowania, co pozwala na dokładne określenie wielkości i zasięgu stanowisk archeologicznych. Dzięki temu urząd konserwatorski oraz placówki naukowo-badawcze będą miały dokładne rozeznanie o stanie zagrożenia stanowisk archeologicznych, oczywiście po to aby móc podjąć odpowiednie działania – wyjaśnia dr Kędzierski. 

W tym roku, dzięki współpracy z samorządami, badaczom udało się uzyskać zgody właścicieli większości pól na prowadzenie badań. Archeolodzy zwracają uwagę na dużą świadomość społeczeństwa, które zdaje sobie sprawę z tego, że można to dziedzictwo stracić bezpowrotnie.
– Na szczęście tak się nie dzieje. Obecne znaleziska uzupełniają naszą dotychczasową wiedzę na temat przeszłości Kalisza i okolic i utwierdzają w przekonaniu, że Kalisz jest tą miejscowością o najstarszej metryce pisanej w Polsce. Że Kalisia to Kalisz. Potwierdza to m.in. prof. Marek Olędzki, niekwestionowany autorytet w dziedzinie archeologii okresu wpływów rzymskich. Obecne stanowiska poświadczają, że teren ten był zamieszkany przez społeczności celtyckie przed dwoma tysiącami lat. Świadczy o tym również sama  nazwa Kalisia, bez wątpienia pochodzenia celtyckiego – wyjaśnia L. Ziąbka i dodaje, że po naukowym opracowaniu wszystkie zabytki trafią do kaliskiego muzeum.
Prace zostały zainicjowane i prowadzone są przez archeologów Kaliskiego Stanowiska Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN (Adama Kędzierskiego i Dariusza Wyczółkowskiego) oraz Leszka Ziąbkę. Grupę badaczy w poszukiwaniach aktywnie wspiera na zasadach wolontariatu Stowarzyszenie Poszukiwaczy Śladów Historii Denar Kalisz. Program badań został ustalony w porozumieniu z Kaliską Delegaturę Urzędu Ochrony Zabytków.
– Jesteśmy wdzięczni, że możemy współpracować z tak zacnym gronem i poznawać prawdziwą archeologię. To niesamowita przygoda, radość i emocje bo przecież jak często znajduje się celtyckie złote monety sprzed dwóch tysięcy lat i to w okolicach Kalisza! Do tej pory znaleziono ich kilkanaście a my do tego zbioru dokładamy kolejne dwie – mówi Przemysław Kurowiak ze Stowarzyszenia Poszukiwaczy Śladów Historii – „Denar Kalisz”. Stowarzyszenia, które do tej pory zajmowało się głównie znaleziskami z okresu II wojny światowej, między innymi pociskami V2. Ale nie tylko. Doktor Adam Kędzierski przyznaje, że Stowarzyszenie w dużym  stopniu przyczyniło się także do rozpoznania wczesnośredniowiecznej osady w Słuszkowie, gdzie ukryto dwa wielkie skarby monet wczesnośredniowiecznych.
(pp)